A. Ocena ryzyka zawodowego zranienia ostrym narzędziem oraz przeniesienia zakażenia w wyniku ekspozycji na krew lub inny potencjalnie zakaźny materiał biologiczny na danym stanowisku pracy
Ważne:
- klasyfikację i wykaz szkodliwych czynników biologicznych;
- stan zdrowia pracownika, w tym w szczególności choroby przewlekłe, na które choruje;
- określenie narażenia, w tym rodzaj, stopień oraz czas jego trwania;
- czynności, w trakcie których może dojść do narażenia;
- rodzaje wykorzystywanych do udzielania świadczeń zdrowotnych ostrych narzędzi, warunki pracy, sposób organizacji pracy, poziom kwalifikacji personelu, czynniki psychospołeczne i inne czynniki związane ze środowiskiem pracy.
B. Procedury (w formie papierowej i elektronicznej) bezpiecznego postępowania z ostrymi narzędziami, w tym będącymi odpadami medycznymi
Procedury te w myśl rozporządzenia powinny w szczególności obejmować zakaz ponownego zakładania osłonek na ostre narzędzia.
- igły do zastrzyków podskórnych – 32%
- igły do szycia – 19%
- kaniule – 12%
- ostrza skalpela – 7%
- igły do pobierania krwi – 3%
C. Procedury stosowania odpowiednich do rodzaju i stopnia narażenia środków ochrony indywidualne
D. Procedury postępowania poekspozycyjnego
Ważne:
- nie tamować krwawienia, ale także nie wyciskać wypływającej krwi,
- nie uciskać zranionego miejsca,
- przemyć skórę wodą z mydłem,
- zranione miejsce można zdezynfekować preparatem do dezynfekcji skóry. Krok ten można również pominąć, ponieważ nie ma żadnych danych na temat jakiejkolwiek skuteczności tej metody w zmniejszeniu ryzyka transmisji wirusów krwiopochodnych,
- zabezpieczyć zranione miejsce opatrunkiem wodoodpornym.
- błony śluzowe lub spojówki przepłukać wodą lub roztworem fizjologicznym soli.
- zastosować płukanie płukanką o działaniu antyseptycznym (najlepiej z chlorheksydyną 0,2%), ewentualnie wodą lub roztworem fizjologicznym soli.
- jak najszybciej (w czasie do 2 godzin od zdarzenia) zgłosić się do najbliższego ośrodka specjalistycznego chorób zakaźnych wraz z osobą, od której pochodził materiał zakaźny,
- zabezpieczyć materiał do badań serologicznych (anty-HIV, HBsAg, anty- HBc, anty-HCV) od osoby, która uległa ekspozycji i od osoby, od której pochodził materiał,
- postępować zgodnie z procedurą poekspozycyjną,
- zgłosić fakt ekspozycji przełożonemu, udokumentować zdarzenie.
E. Wykaz zranień ostrymi narzędziami przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych
Ważne:
- kolejny numer zdarzenia w roku,
- datę zdarzenia,
- jednostkę leczniczą, w której doszło do zranienia
- rodzaj i model narzędzia, które spowodowało zranienie,
- rodzaj procedury medycznej oraz czynność, w trakcie której doszło do zranienia,
- inne informacje o okolicznościach i przyczynach zranienia ostrym narzędziem
F. Raport o bezpieczeństwie i higienie pracy w podmiocie leczniczym w zakresie zranień ostrymi narzędziami przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych
Ważne:
- tabelaryczne zestawienie liczby zranień ostrymi narzędziami, do których doszło w okresie sprawozdawczym oraz w okresie poprzedzającym,
- tabelaryczne zestawienie stosowanych rodzajów ostrych narzędzi,
z wyszczególnieniem, które z nich zawierają rozwiązania chroniące przed zranieniem; - analizę okoliczności i przyczyn zranień;
- propozycje działań mających na celu ograniczenie liczby zranień, możliwości wprowadzenia do użytku w podmiocie leczniczym nowych rodzajów ostrych narzędzi, zawierających rozwiązania chroniące przed zranieniem, wraz z oszacowaniem kosztów takich działań;
- informacje związane ze stosowaniem środków ochrony indywidualnej;
- informacje o wprowadzonych zmianach w zakresie szkoleń.
- ryzyku związanym z narażeniem;
- zasadach postępowania w przypadku narażenia na zakażenie, w tym o badaniach lekarskich, badaniach laboratoryjnych, poekspozycyjnym szczepieniu ochronnym, uodpornieniu biernym oraz profilaktycznym leczeniu poekspozycyjnym, z których pracownik może skorzystać w przypadku zranienia lub kontaktu z krwią lub innym potencjalnie zakaźnym materiałem biologicznym;
- osobach wykonujących zadania służby bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz sprawujących profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami.
- prawidłowego postępowania z ostrymi narzędziami, w tym narzędziami zawierającymi rozwiązania chroniące przed zranieniem;
- potencjalnego zagrożenia dla życia i zdrowia spowodowanego zranieniem ostrym narzędziem oraz kontaktem z krwią lub innym potencjalnie zakaźnym materiałem biologicznym;
- środków, które należy podjąć w celu zapobiegania zranieniom ostrymi narzędziami, obejmujących standardowe środki ostrożności, bezpieczne systemy pracy, prawidłowe stosowanie i procedury usuwania ostrych narzędzi i odpadów oraz znaczenie uodpornienia dzięki użyciu szczepionek;
- wyposażenia i stosowania środków ochrony indywidualnej odpowiednich dla rodzaju i stopnia narażenia;
- procedur postępowania poekspozycyjnego;
- procedur zgłaszania oraz prowadzenia wykazu zranień ostrymi narzędziami i sprawozdawczości w tym zakresie;
- okoliczności i przyczyn zranień ostrymi narzędziami, w tym zawartych w raporcie wyników analiz w tym zakresie.
Ważne:
- znać zagrożenia związane z czynnościami występującymi na danym stanowisku pracy;
- znać wykaz czynników biologicznych;
- znać dostępne środki ochrony indywidualnej;
- znać procedury profilaktyczne;
- znać sprzęt używany w danej jednostce;
- znać środki dezynfekcyjne;
Marta Moch
mgr biologii, dypl. hig. stom.
Artykuł ukazał się w nr. 6/2015 MS
Zdjęcie: Fotolia.com