Selected diseases of civilization and the state of the oral cavity

Leszek Buzun, Jolanta Gładczuk, Ewa Kleszczewska, Iwona Wilińska, Małgorzata Knaś

Streszczenie
W pracy przedstawiono dane dotyczące wpływu niezakaźnych chorób przewlekłych (NCD) na jamę ustną i jej środowisko. Kompilacja omówionych w niej publikacji zestawia ocenę stanu zdrowia jamy ustnej i ocenę ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, chorób nowotworowych czy cukrzycy. Jest to klasyczny przykład, jak badania naukowe prowadzone w jednej dziedzinie, np. medycyny ogólnej czy nauk o zdrowiu, przekładają się na informacje w innej dziedzinie, w danym przypadku – na stomatologię, co łącznie powinno mieć wpływ na lepsze zdrowie społeczeństwa.
Zalecenie: zarówno lekarze rodzinni, jak i specjaliści powinni skupić się na przekazywaniu pacjentom prostych, rzetelnych i przejrzystych informacji, podkreślających istotę znaczenia zdrowia jamy ustnej i dbania o higienę, oraz kierować pacjentów na stomatologiczne wizyty kontrolne.

Abstract
The paper presents the information on the impact of non-infectious chronic diseases (NCD) on the oral cavity and its environment. The compilation of the publications discussed in it compares the assessment of oral health and the risk assessment of cardiovascular diseases, cancer diseases and diabetes. This is a classic example of how research in one field, such as general medicine or health sciences, is influenced by information in a different field, in a given case of dentistry, which together should translate into better health of the society. Recommendation: both family physicians and specialists should focus on providing patients with simple, reliable and transparent information, emphasizing the importance of oral health and hygiene, and referring patients to dental check-ups.

Hasła indeksowe: choroby cywilizacyjne, profilaktyka stomatologiczna

Key words: civilization diseases, dental prophylaxis

PIŚMIENNICTWO

1. Matyjaszczyk P.: Czynniki ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego na podstawie badań pacjentów poradni POZ. Rozprawa doktorska. UM Poznań 2013, 10-17.
2. http://www.mz.gov.pl/wp-content/uploads/2016/04/17_polska-1.pdf (dostęp 10.12.2017).
3. Ślusarska B.: Zachowania zdrowotne w prewencji ryzyka sercowo- naczyniowego. Via Medica, Gdańsk 2012, 7, 51-59.
4. Gierzyński J.: Wpływ kosztów chorób cywilizacyjnych na politykę zdrowotną w krajach Unii Europejskiej i w Polsce. Polityka Zdrowotna, 2012,10, 93-113.
5. https://europa.eu/european-union/topics/environment_pl (dostęp 10.12.2017).
6. Europejski Raport Zdrowia 2012. Droga do osiągnięcia dobrostanu. http//:www2.mz.gov.pl (dostęp 10.12.2017).
7. Androsz O., Dolegacz-Bączkowska A., Zaremba M.: Związek chorób przyzębia z chorobami ogólnoustrojowymi. Nowa Stomatol., 2006, 4, 231-234.
8. http://www.mz.gov.pl/wp-content/uploads/2015/12/MPZ_kardiologia_Polska.pdf (dostęp 10.12.2017).
9. Delker E., Brown Q., Hasin D.S.: Alcohol consumption in demographic subpopulations: an epidemiologic overview. Alcohol Res., 2016, 38, 1, 7-15.
10. Keyes K.M., Grant B.F., Hasin D.S.: Evidence for a closing gender gap in alcohol use, abuse, and dependence in the United States population. Drug  Alcohol Depend., 2008, 93, 1-2, 21-29.
11. Murray C.J, Lopez A.D.: Mortality by cause for eight regions of the world: global burden of disease study. Lancet,1997, 349, 1269-1276.
12. http://www.mz.gov-pl  (dostęp 10.12.2017).
13. Karasek D., Kubica A., Sinkiewicz W. i wsp.: Epidemia niewydolności serca – problem zdrowotny i społeczny starzejących się społeczeństw Polski i Europy. Folia Cardiologica Excerpta, 2008, 3, 242-248.
14. Haładyj A., Borakowska-Siennicka M.: Ocena wiedzy i świadomości pacjentów i lekarzy na temat wpływu chorób przyzębia na choroby sercowo-naczyniowe. Nowa Stomatol.,2014, 4,151-158.
15. Franek E., Górska R.: Choroby przyzębia a układ sercowo-naczyniowy – kliniczna interpretacja badania stomatologicznego. Choroby Serca i Naczyń, 2009, 6, 142-146.
16. Liszewska-Pfejfer D., Czerniuk M., Górska R. i wsp.: Choroby przyzębia – czy nowy czynnik ryzyka choroby wieńcowej? Czynniki Ryzyka, 2003, 2-4, 14-25.
17. Zaremba M,, Górska R,, Suwalski P,: Ocena występowania bakterii związanych z chorobą przyzębia w blaszce miażdżycowej naczyń wieńcowych. Czas. Stomatol., 2005, 58, 5, 293-311.
18. Czerniuk M.: Stan przyzębia i potrzeby lecznicze u pacjentów w ostrej fazie choroby niedokrwiennej serca. Nowa Stomatol., 2003, 6, 26-29.
19. Czerniuk M.R, Górska R., Filipak J., Opolski G.: C-reactive protein in patients with coexistent periodontal disease and acute coronary syndromes. J. Periodontol., 2006, 33, 415-420.
20. Franek E., Blaschyk R., Kolonko A.: Chronic periodontitis in hemodialyzed patients with chronic kidney disease is associated with elevated serum CRP concentration and greater intima media thickness of the carotid artery. J. Nephrol.,  2006, 19, 346-351.
21. Desvarieux M., Demmer R.T, Rundek T.: Relationship between periodontal disease, tooth loos and carotid artery plaque: the oral infections and vascular disease epidemiology study (INVEST). Stroke,2003, 34, 2120-2125.
22. Franek E., Klamczyńska E., Ganowicz E.: Association of chronic periodontitis with left ventricular mass and central blood pressure in treated patients with essential hypertension. Am. J. Hypertens., 2009, 22, 203-207.
23. Analiza zmian społeczno-demograficznych oraz wpływu złego odżywiania, niedostatecznej aktywności fizycznej, nałogów i innych czynników ryzyka na rozpowszechnienie oraz koszty cukrzycy i chorób sercowo-naczyniowych w Polsce, Stan obecny i prognoza do 2030 roku. KPMG Polska 2012.
24. https://journals.viamedica.pl/clinical_diabetology/article/viewFile/8432/7193 (dostęp 10.12.2017).
25. http://www2.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/program Narodowy Program Przeciwdziałania Chorobom Cywilizacyjnym (dostęp 10.12.2017).
26. Walicka M., Chlebus M., Brzozowska M. i wsp.: Chorobowość z powodu cukrzycy w Polsce w latach 2010-2014. Clin. Diabet. 2015, 4, 6, 232-237.
27. Gandara B. K., Morton T. H.:  Objawy cukrzycy w jamie ustnej występujące poza przyzębiem: podstawowe informacje dla personelu medycznego. Diabetologia po Dyplomie, 2012 , 9, 31-38.
28. Grossi S. G, Genco R.: Periodontal disease and diabetes mellitus: a two-way reltionship. Ann. Periodontol.,1998, 3, 51-61.
29. Schmidt AM., Weidman E., Lalla E. i wsp.: Advanced glycation endoproducts (AGEs) induce oxidant stress in the gingival: a potential mechanism underlying accelerated periodontal disease associated with diabetes. J. Periodontal Res., 1996, 31,508-515.
30. Christgau M., Palitzsch K.D., Schmalz G. i wsp.: Healing response to non-surgical periodontal therapy in patients with diabetes mellitus: clinical, microbiological and immunologic results. J. Clin. Periodontol., 1998, 25,112-124.
31. Steward J. E., Wager K.A., Friedlander A.H., Zadeh H.H.: The effects of periodontal treatment on glycemic control in patients with type 2 diabetes mellitus. J.Clin. Periodontol., 2001, 28, 306-310.
32. American Diabetes Association: Standards of Medical Care in Diabetes  –  2011. Diabetes Care, 2011, 34, Suppl. 1, 11-61.
33. Banaszkiewicz N., Andruszkiewicz A. :Zachowania zdrowotne. (w:) Promocja zdrowia dla studentów studiów licencjackich kierunku pielęgniarstwo i położnictwo. Tom I. Teoretyczne podstawy promocji zdrowia. Wyd. Czelej Lublin 2008,70-81.
34. http://www.magazyn-stomatologiczny.pl/a1248/Choroby-blony-sluzowej-jamy-ustnej.html (dostęp 10.12.2017).
35. https://stomatologia.mp.pl/choroby-i-leczenie-zebow/124214,nowotwory-jamy-ustnej (dostęp 10.12.2017).