Streszczenie
W artykule opisano metody leczenia grzybicy jamy ustnej. Wykazano słuszność wykonywania badań mykologicznych z mykogramem. Opisano leczenie farmakologiczne i niefarmakologiczne różnych postaci kandydozy jamy ustnej. Ponadto przedstawiono sposoby eliminacji wielu przyczyn grzybicy jamy ustnej, co jest kluczowe w skutecznym leczeniu.

Abstract
Article describes the methods of treatment of oral candidiasis. The usefulness of mycological examination with antimycogram has been demonstrated. Pharmacological and nonpharmacological treatment various forms of candidiasis has been described. In addition, there are ways to eliminate many causes of oral candidiasis, which is fundamental in effective treatment.

Hasła indeksowe: kandydoza jamy ustnej, diagnostyka, eliminacja przyczyny, leczenie
Key words: oral candidiasis, diagnostics, elimination of the cause, treatment

PIŚMIENNICTWO
1. Górska R., Androsz-Kowalska O.: Choroby infekcyjne. W: Górska R. (red.): Diagnostyka i leczenie chorób błony śluzowej jamy ustnej. MTP, Warszawa 2011, 106-115.
2. Hellstein J.W. Marek C.L.: Candidiasis: red and white manifestations in the oral cavity. Head Neck. Pathol., 2019, 13, 1, 25-32.
3. Langlais R.P., Miller C.S., Nield-Gehring J.S.: Zmiany w jamie ustnej według różnic w zabarwieniu. W: Langlais R.P., Miller C.S., Nield-Gehring J.S.: Choroby błony śluzowej jamy ustnej — kolorowy atlas i podręcznik. Szponar E. (red. wyd. pol.). Elsevier, Wrocław 2013, 146.
4. Majewski S.: Stomatopatie protetyczne-diagnostyka i leczenie. W: Majewski S.: Współczesna protetyka stomatologiczna. Podstawy teoretyczne i praktyka kliniczna. Elsevier, Wrocław 2014, 293-302.
5. Fajriani F.: Management of angular cheilitis in children. J. Dentomaxillofac. Sci., 2017, 2, 1, 1-3.
6. Goregen M i wsp.: Median rhomboid glossitis: a clinical and microbiological study. Eur. J. Dent., 2011, 5, 4, 367-372.
7. Androsz-Kowalska O., Zaremba M.: Zakażenie wirusem HIV i zespół nabytego upośledzenia odporności. W: Górska R. (red.): Diagnostyka i leczenie chorób błony śluzowej jamy ustnej. MTP, Warszawa 122-131.
8. Dzierżanowska D. (red.): Zakażenia szpitalne. Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2008, 497-507.
9. Ochman E.: Zakażenia grzybicze – przewodnik dla diagnostów laboratoryjnych. Fundacja Pro Pharmacia Futura 2016, 92.
10. Brzozowski J.: Kandydoza jamy ustnej – etiologia, klasyfikacja, obraz kliniczny. Mag. Stomatol. (artykuł przyjęty do druku).
11. Siuba-Strzelińska M., Gugała-Mirosz S. Choroby górnego odcinka przewodu pokarmowego. Choroby jamy ustnej i gardła. W: Jarosz M. (red.): Dietetyka, żywność, żywienie w prewencji i leczeniu. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2017, 198-199.
12. Talattof Z. i wsp.: Antifungal activity of xylitol against Candida albicans: An in vitro study. J. Contemp. Dent. Pract., 2018, 19, 2, 125-129.
13. Buczkowski K., Buczkowska M.: Postępowanie z pacjentem palącym tytoń w warunkach praktyki lekarza rodzinnego. Forum Med. Rodz., 2009, 3, 2, 108-116.
14. Surtel A., Klepacz R., Wysokińska-Miszczuk J.: Następstwa uzależnienia od alkoholu obserwowane w jamie ustnej. Postepy Hig. Med. Dosw. (online), 2014, 68, 828-833.
15. Grześkowiak J., Łochyńska M.: Związki biologicznie aktywne morwy białej (Morus alba L.) i ich działanie lecznicze. Post. Fitoter., 2017, 18, 1, 31-35.
16. Jania Ż. i wsp.: Opieka stomatologiczna nad kobietami w ciąży. Przegląd piśmiennictwa. Mag. Stomatol., 2019, 2, 10-16.
17. Runge Wood P., Hill V.L.: Praktyczne zasady leczenia astmy oskrzelowej. Pediatr. Dypl., 2010, 14, 5, 29-42.
18. Gerber H., Nowak R.: Zasady usuwania zębów. Zabiegi stomatologiczne u pacjentów po radioterapii i chemioterapii. W: Dominiak M., Zapała J., Gedrange T. (red.): Podstawy chirurgii stomatologicznej. Edra Urban & Partner, Wrocław 2013, 241-245.
19. Pharmindex 2016 Kompedium leków. Pharmindex Poland Sp. z.o.o., 2016, 154, 397, 439, 607, 747, 774, 1024, 1061, 1115, 1424, 1482.
20. Nowakowska M.A., Kowalski J.: Wady rozwojowe i choroby w obrębie warg i języka. W: Górska R. (red.): Diagnostyka i leczenie chorób błony śluzowej jamy ustnej. MTP, Warszawa 2011, 66-68, 80-83.
21. Kornaś-Burek A. i wsp.: Zapalenie kątowe warg (cheilitis angularis) – opis przypadku. Mag. Stomatol., 2015, 9, 64-66.
22. Guzik Ł., Kamysz E., Kserostomia – więcej niż suchość w jamie ustnej. Farm. Pol., 2009, 65, 6, 411-414.
23. Darczuk D.: Kserostomia – wyzwanie dla lekarza. Rozm. przepr. Ryba B. Med. Trib. Stomatol., 2014, 8, 16-19.
24. Knychalska-Karwan Z.: Choroby błony śluzowej jamy ustnej. Knychalska-Karwan Z.: Stomatologia wieku podeszłego. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2009, 148-150.
25. Staniszewska M. i wsp.: Patogeneza i leczenie zakażeń Candida spp. Post. Mikrobiol., 2014, 53, 3, 229-240.
26. Pérez-Gracia M.T. i wsp.: Chronic hyperplastic candidiasis of the oral mucosa: case report. J. Clin. Stud. Med. Case. Rep., 2014, 1, 001.
27. Alnuaimi A.D. i wsp.: Oral Candida colonization in oral cancer patients and its relationship with traditional risk factors of oral cancer: A matched case-control study. Oral Oncol., 2015, 51, 2, 139-145.
28. Neville B.W. i wsp.: Fungal and Protozoal Diseases. W: Neville B.W. i wsp.: Oral and Maxillofacial Pathology. Fungal and Protozoal Diseases. Elsevier, 2002, 192.
29. Stoopler E.T., Nadeau C., Sollecito T.P.: How do I manage a patient with angular cheilitis? J. Can. Dent. Assoc., 2013,79, d68.
30. Bork K. Choroby warg i jamy ustnej. W: Burgdorf W.H.C. i wsp.: Braun-Falco dermatologia. Tom 2. Choroby warg i jamy ustnej. Czarnecka-Operacz M. i wsp. (red. wyd. pol.). Wydawnictwo Czelej, Lublin 2010, 1105.
31. Ramli I., Hassam B.: Rhomboid glossitis caused by Candida? Pan. Afr. Med. J., 2015, 23, 8.
32. Grąbczewska E., Olczak A.: Zakażenia grzybicze. W: Horban A. i wsp.: Zasady opieki nad osobami zakażonymi HIV. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS 2018. Polskie Towarzystwo Naukowe AIDS, Warszawa-Szczecin 2018, 177-179.
33. Miśkiewicz A. i wsp.: Chlorheksydyna – leczenie stomatopatii protetycznej w dobie lekooporności Candida albicans. Mag. Stomatol., 2014, 4, 84-88.
34. Welk A. i wsp.: Antibacterial and antiplaque efficacy of a commercially available octenidine-containing mouthrinse. Clin. Oral Investig., 2016, 20, 1469-1476.
35. Sienkiewicz M., Denys A.: Potencjał olejków eterycznych w profilaktyce i terapii grzybic. Pediatr. Med. Rodz., 2008, 4, 3, 178-182.
36. Kędzia B., Alkiewicz J., Han S.: Znaczenie olejku z drzewa herbacianego w fitoterapii. Cz. II. Zastosowanie lecznicze. Post. Fitoter., 2000, 3, 33-37.
37. Kędzia A.: Aktywność Citroseptu (Cintamani) wobec grzybów drożdżopodobnych wyizolowanych z zakażeń jamy ustnej. Post. Fitoter., 2005,1-2, 2-6.
38. Bhat V. i wsp.: Characterization of herbal antifungal agent, origanum vulgare against oral candida spp. isolated from patients with Candida-associated denture stomatitis: an in vitro study. Contemp. Clin. Dent., 2018, 9, S3-S10.
39. Maley A.L. Arbiser J.L.: Gentian violet: A 19th century drug re-emerges in the 21st century. Exp. Dermatol., 2013, 22, 12, 775.
40. Traboulsi R.S. i wsp.: Gentian violet exhibits activity against biofilms formed by oral Candida isolates obtained from HIV-infected patients. Antimicrob. Agents. Chemother., 2011, 55, 6, 3043-3045.