Łagodzenie lub uśmierzanie bólu odbywa się za pomocą innych układów biologicznych, co może wyjaśniać, dlaczego silne leki są często mniej skuteczne w przypadku kobiet – u mężczyzn łagodzenie bólu polega na uwalnianiu endogennych opioidów (naturalne środki przeciwbólowe wytwarzane w mózgu), natomiast u kobiet działają szlaki nieopioidowe.

Badania na zwierzętach udowodniły, że osobniki płci męskiej w porównaniu z samicami wykazują większą analgezję w odpowiedzi na dożylną morfinę.

W nowym badaniu oceniającym medytację w leczeniu przewlekłego bólu dolnej części pleców naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego School of Medicine odkryli, że mężczyźni i kobiety wykorzystują różne systemy biologiczne do łagodzenia bólu. Podczas gdy mężczyźni łagodzą ból poprzez uwalnianie endogennych opioidów, naturalnych środków przeciwbólowych występujących w organizmie, kobiety polegają zamiast tego na innych, nieopioidowych sposobach.

Syntetyczne leki opioidowe, takie jak morfina i fentanyl, są najsilniejszą dostępną klasą leków przeciwbólowych. Wiadomo, że kobiety słabo reagują na terapie opioidowe, które wykorzystują syntetyczne cząsteczki opioidów do wiązania się z tymi samymi receptorami, co naturalnie występujące opioidy endogenne. Ten aspekt leków opioidowych pomaga wyjaśnić, dlaczego są one tak skuteczne jako środki przeciwbólowe, ale także dlaczego niosą ze sobą znaczne ryzyko uzależnienia i uzależnienia.

Badanie naukowców z Kalifornii wykazało, że:
-  w przypadku mężczyzn blokowanie układu opioidowego podczas stosowania naloksonu zahamowało łagodzenie bólu za pomocą medytacji – tym samym można wysnuć wniosek, że mężczyźni polegają na endogennych opioidach w celu łagodzenia bólu;

-  nalokson zwiększył skuteczność medytacji w łagodzeniu bólu u kobiet, co wskazuje, że kobiety polegają na mechanizmach nieopioidowych.

Omawiane wyniki są pierwszymi, które wykazują różnice specyficzne dla płci w zaangażowaniu procesów opioidergicznych. Są to mechanizmy biologiczne związane z działaniem układu opioidowego w organizmie. Układ ten obejmuje endogenne opioidy (naturalnie występujące w organizmie substancje o działaniu podobnym do opioidów), receptory opioidowe oraz enzymy i szlaki biochemiczne odpowiedzialne za ich produkcję, działanie i metabolizm. Procesy opioidergiczne odgrywają kluczową rolę w regulacji bólu oraz różnych funkcji fizjologicznych. Do głównych endogennych opioidów należą: endorfiny, enkefaliny, dynorfiny, nocyceptyna.