Stłuczenia powstają w wyniku bezpośredniego uderzenia lub intensywnego ucisku określonej części ciała, które powodują uszkodzenie naczyń krwionośnych i wynaczynienie krwi. Rezultat zależy od intensywności urazu i okolicy ciała, na którą zadziałał czynnik uszkadzający. Pacjent M.P., lat 23 uległ urazowi podczas pracy – mały metalowy przedmiot z dużą siłą uderzył go w okolicę prawego mięśnia skroniowego. Pacjent zgłosił się do Zakładu Zaburzeń Czynnościowych Uniwersytetu Medycznego w lublinie z objawami bólowymi okolicy prawego stawu skroniowo żuchwowego, promieniującymi do okolicy skroniowej, potylicznej, czołowej i ciemieniowej. Zalecono leczenie skojarzone aparatami odciążającymi oraz fizjoterapię.
Przedstawiony w pracy przypadek dowodzi, że leczenie aparatami odciążającymi (szyną zgryzową, płytką podjęzykową) skojarzone z jonoforezą zapewnia szybsze wyeliminowanie objawów niż jedynie stosowanie farmakoterapii.
 

Contusions arise as a result of direct impact or intensive pressure on a determined part of the body that cause damage to the blood vessels and the extravasation of blood. The result depends on the severity of injury and on the region of the body on which the harmful agent acted. Patient M.P., 23 years of age, suffered injury during work – a small metal object hit him with great force in the region of the right temporalis muscle. The patient presented to the Department of Functional Disturbances, Lublin Medical University, with pain in the region of the right temporomandibular joint radiating to the temporal, occipital, frontal and parietal regions. Combined treatment was recommended with relieving appliances and physiotherapy. This accident at work confirmed that treatment with relieving appliances (occlusal splint, sublingual plate) combined with ionophoresis ensure faster elimination of symptoms than with pharmacotherapy alone.

Celem pracy było przedstawienie rzadkiej choroby ślinianek przyusznych spowodowanej wymuszonym wzrostem ciśnienia wewnątrzustnego. Translokacja powietrza do przewodów i miąższu ślinianek powoduje obrzęk i odmę gruczołu, odmę podskórną, a także – rzadziej – innych przestrzeni anatomicznych, np. śródpiersia. Diagnostyka tej choroby jest trudna, wymagająca różnicowania z chorobami nowotworowymi i nienowotworowymi ślinianek, a występowanie nawracających obrzęków, zwłaszcza u dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, wymaga uwzględnienia konsultacji psychiatrycznej w celu wykluczenia podłoża psychosomatycznego choroby.

The aim of the study was to describe the rare disease of parotid salivary glands caused by a forced rise in intraoral pressure. Translocation of air to the ducts and parenchyma of the salivary glands causes swelling and oedema of the gland, subdermal oedema and also, more rarely, emphysema in other anatomical cavities, e.g. mediastinum. Diagnosis of this condition is difficult and needs to be differentiated from neoplasms and non-neoplasms of the salivary glands. Recurrent swellings, particularly in schoolchildren, require psychiatric consultation with the aim of precluding a psychosomatic foundation of the illness.

W pracy przedstawiono, na podstawie wyników badań, zasady postępowania z chorymi leczonymi z powodu następstw urazów złamań górnego masywu twarzy (środkowego piętra części twarzowej czaszki), według klasyfikacji własnej. Omówiono główne zasady diagnostyki i leczenia chorych, wykorzystując własny materiał badawczy z monografii habilitacyjnej.
 

The study, based on the literature, describes the principles of procedure with patients treated for injuries resulting from fractures of the upper part of the face (middle part of facial skeleton), according to the author’s own classification. The main principles of diagnosis and treatment are discussed with the use of personal research material from a monograph (for post-doctoral degree).

Celem pracy jest przedstawienie błędów technicznych i artefaktów pojawiających się na stomatologicznych zdjęciach rentgenowskich wewnątrzustnych wraz z przyczynami ich powstania i metodami ich uniknięcia. Materiał stanowiły zdjęcia wewnątrzustne pochodzące ze zbioru radiogramów odrzuconych w ramach systemu zapewnienia jakości w Zakładzie Rentgenodiagnostyki Stomatologicznej i Szczękowo-Twarzowej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie w latach 2005-2009. Stwierdzono, że znajomość przyczyn powstawania błędów i artefaktów jest kluczem do eliminacji ich występowania w praktyce klinicznej. Z kolei redukcja liczby radiogramów wymagających powtórzenia jest ważnym elementem ochrony radiologicznej pacjenta zgodnie z zasadą ALARA.

The aim of the study was to show the technical errors and artefacts that appear on intraoral dental radiographs together with their causes and the methods to avoid them. Use was made of intraoral films from discarded material from the quality control system at the Department of Dental and Maxillofacial Radiology, Lublin Medical University, from the years 2005-2009. It was affirmed that knowledge of the causes of errors and artefacts is the key to eliminate them from clinical practice. In addition, the reduction in the number of radiographs requiring repeats is an important factor in radiological protection for the patient in accordance with the principles of ALARA.

Niedobór żeńskich hormonów płciowych u kobiet po menopauzie lub owariektomii prowadzi do zmniejszenia gęstości mineralnej kości (BMD) i rozwoju uogólnionej choroby metabolicznej kości – osteoporozy. Celem pracy było zbadanie, czy zastosowanie hormonalnej terapii zastępczej (HTZ) przez kobiety, w których organizmie występuje niedobór estrogenów, wpływa korzystnie na gęstość mineralną kości żuchwy i odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Badania BMD wykonano w 2003 roku i powtórzono w roku 2008 w czterech grupach kobiet: M – w grupie kobiet w okresie okołomenopauzalnym, OV – w grupie kobiet po owariektomii, OV + HTZ – w grupie kobiet po owariektomii stosujących HTZ oraz M + HTZ – w grupie kobiet w okresie okołomenopauzalnym stosujących HTZ. Do pomiaru BMD użyto densytometru rentgenowskiego DPX-A.
Badania wykazały, że stosowanie hormonalnej terapii zastępczej pozytywnie wpływa na wzrost gęstości mineralnej kości żuchwy i kręgosłupa.
 

Insufficiency of female sex hormones in post-menopausal women or after ovariectomy leads to a reduction of bone mineral density (BMD) and the development of generalised metabolic disease of the bone – osteoporosis. The aim of the study was to determine whether the use of substitute hormonal therapy (HTZ) by women who have insufficient oestrogens, has a beneficial effect on the mineral density of bone in the mandible and in the lumbar region of the spine. BMD examination was carried out in 2003 and repeated in 2008 in four groups of women: M – postmenopausal group, OV – women after ovariectomy, OV + HTZ – group after ovariectomy using HTZ and M + HTZ – menopausal group using HTZ. Radiological densytometry DPX-A was used for BMD measurement . The study showed that use of substitute hormonal therapy had a positive effect on the increase of mineral density of bone in the mandible and in the spine.

Filtrowanie to zastosowanie różnych sposobów przeliczania wartości skali szarości pikseli według określonych algorytmów. Guzy zębopochodne specyficzne dla kości szczęk stanowią od 8 do 19% wszystkich nowotworów kości szczęk, jednak w praktyce są przyczyną licznych problemów w diagnostyce, zarówno radiologicznej, jak i patomorfologicznej. Celem pracy było określenie wpływu filtrów obrazu na różne kryteria oceny guzów zębopochodnych. W badaniach wykorzystano zdjęcia wewnątrzustne i pantomograficzne, obrazujące nowotwory zębopochodne (zębiak, kostniwiak, szkliwiak, włókniak szkliwiakowaty i śluzak). Analizowano wpływ zastosowania 17 filtrów programu Archimed Suite CNS Digital Image na ocenę konfiguracji brzegów, możliwość przeprowadzenia co najmniej dwóch pomiarów pod kątem prostym oraz obraz struktur wewnętrznych guza. Najwięcej korzyści przyniosło użycie filtra Negative. Natomiast stosowanie filtrów, które powodują dużą zmianę w obrazie, takich jak Pseudo Colour 2 i 3, Detail, Enhance 2 czy Implant powodowało obniżenie wartości diagnostycznej zdjęcia.

Filtration is the use of various methods to calculate the values of the scale of greyness pixels according to determined algorithms. Dentigerous tumours specific to jawbone make up 8 to 19% of all tumours of the jawbones. In practice, however, they are the cause of numerous diagnostic problems, from both the radiological and the pathomorphological point of view. The aim of the study was to determine the influence of digital image filters on various criteria for evaluation of dentigerous tumours. The studies made use of intraoral and pantomographic films that imaged dentigerous tumours (odontoma, cementoma, ameloblastoma, fibroma, ameloblastic fibroma, and myxoma). Analysis was made of the influence of 17 filters of the Archimed Suite CNS Digital Image program for the evaluation of periphery configuration of tumours, the possibility of making at least two measurements at right angles and an image of internal structures of the tumour. The most useful was the use of the filter Negative. The use, however, of filters that cause a large change in the image, such as Pseudo Colour 2 and 3, Detail, Enhance 2 or Implant gave rise to a reduction in the diagnostic value of the film.

Dostępne w piśmiennictwie doniesienia na temat zaburzeń wewnątrzstawowych w stawie skroniowo-żuchwowym (ssż) często nie uwzględniają pełnej oceny przemieszczeń oraz zmian w kształcie krążków, szczególnie w płaszczyźnie czołowej. Celem pracy była analiza położenia, stopnia przemieszczenia oraz kształtu krążków w maksymalnym zaguzkowaniu zębów u chorych, u których w obrazie rezonansu magnetycznego (MR) ssż stwierdzono przemieszczenia krążków w płaszczyźnie czołowej.
Badania wykazały, że ogromną większość (90,5%) stanowili chorzy z obustronnymi przemieszczeniami krążków stawowych w płaszczyźnie czołowej, w tym aż u 41,9% zanotowano obustronne przyśrodkowe przemieszczenia krążków. Ocena kształtu krążków wykazała, że zarówno w płaszczyźnie strzałkowej (70,2%, p < 0,001), jak i w płaszczyźnie czołowej (63,1%, p < 0,01) statystycznie istotnie częściej notowano zmiany w budowie krążków stawowych w postaci ich powiększenia lub ścieńczenia w porównaniu z prawidłowym kształtem.
 

Reports available in the literature regarding intra-articular disturbances of the temporomandibular joint (TMJ) frequently do not take into account a full evaluation of displacement and changes in shape of the discs, especially in the frontal plane. The aim of the study to analyse the position, degree of displacement and shape of discs in maximum cuspal interdigitation in patients in whom the (MR) picture of the TMJ showed displacement of the discs in the frontal plane. The studies showed that the great majority (90.5%) were patients with bilateral displacement of articular discs in the frontal plane, and in these as many as 41.9% had bilateral medial displacement of discs. Evaluation of the shape of the discs showed that both in the saggital plane (70.2%, p < 0.001) and in the frontal plane (63.1%, p < 0.01), changes in the structure of articular discs in the form of their enlargement or their becoming thinner in comparison with the proper shape, were found more commonly – this was statistically significant.

Dynamicznie rozwijająca się implantologia wymaga od lekarzy gruntownej znajomości anatomii i umiejętności interpretacji obrazów radiologicznych. Celem pracy była ocena możliwości wizualizacji, za pomocą badania TK, wybranych struktur anatomicznych odcinka przedniego żuchwy w postaci tzw. kanałów językowych, które mogą stanowić potencjalny czynnik ryzyka zabiegowego.

Dynamically developing implantology requires a thorough knowledge of anatomy by dentists together with the ability to interpret radiological pictures. The aim of the study was to evaluate the ability of visualizing , with the help of CT, of selected anatomical structures in the anterior segment of the mandible in the form of so-called lingual canals that may be a potential risk factor in operative procedures.

Metody obrazowe odgrywają istotną rolę w diagnostyce schorzeń onkologicznych w obrębie głowy i szyi. Mają one szczególne znaczenie w ocenie stopnia zaawansowania choroby. Podstawowymi technikami są TK i MRI. Coraz większe znaczenie przypisuje się jednak badaniom z zakresu biologii molekularnej, a zwłaszcza technice PET-CT. Celem artykułu jest przedstawienie znaczenia tego badania na przykładzie wybranych schorzeń onkologicznych leczonych w klinikach chirurgii szczękowej.

Imaging methods play a significant role in the diagnosis of oncological disease in the region of the head and neck. They have particular meaning in the assessment of the degree of progression of the disease. The basic techniques are CT and MRI. More and more meaning, however, is attributed to studies in the field of molecular biology and particularly to the PET-CT technique. The aim of the article is to present the significance of this procedure based on the example of selected oncological conditions treated at maxillosurgery clinics.

Stomatologiczna tomografia wolumetryczna (Dental Volumetric Tomography, DVT), zwana też tomografią komputerową z wiązką promieniowania w kształcie stożka (Cone Beam Computed Tomography, CBCT), niesie ze sobą nowe możliwości obrazowania kanałów korzeniowych, które nie zostały jeszcze w pełni ocenione. Celem pracy było przedstawienie przypadków, w których badanie wolumetryczne umożliwiło wykrycie nadliczbowych kanałów korzeniowych. Materiał stanowiły badania wolumetryczne części twarzowej czaszki wykonane aparatem o dużym polu obrazowania Galileos (Sirona, Niemcy). Na podstawie zapisanej objętości danych u wszystkich pacjentów uzyskiwano rekonstrukcję pantomograficzną oraz przekroje: styczne, transsektalne, osiowe, czołowe i strzałkowe. Na przekrojach oceniano liczbę kanałów, a w przypadku zębów leczonych kanałowo – obecność lub brak wypełnienia w świetle kanałów oraz występowanie zmian zapalnych przyzębia przyszczytowego. Badanie CBCT umożliwia ukazanie trójwymiarowej anatomii korzeni zębów i układu kanałów korzeniowych zarówno w zębach nieleczonych endodontycznie, jak i wypełnionych kanałowo, a także zmian zapalnych przyzębia przyszczytowego. Najkorzystniejsze dla oceny przebiegu kanałów korzeniowych dla potrzeb endodontycznych są przekroje osiowe, a więc wyznaczone prostopadle w stosunku do osi długiej korzeni zębów.

Dental volumetric tomography (DVT), also called cone beam computed tomography (CBCT), carries with it new possibilities of imaging root canals that have not yet been fully evaluated. The aim of the study was to present cases in which volumetric examination enabled the discovery of supernumerary root canals. The material consisted of volumetric examinations of the facial skeleton carried out with apparatus that has a large imaging field (Galileos, Sirona, Germany). On the basis of the recorded volume and data of all patients, a pantomographic reconstruction was obtained and also cross-sections that follow: contact points, transsectal, axial, frontal and saggital. The number of canals present was evaluated in the cross-sections and, in the case of endodontically treated teeth, the presence or lack of filling in the canal lumen and the presence of inflammatory changes in the periapical periodontium. CBCT examination enables the showing of three-dimensional anatomy of the tooth roots and of the root canal system, both in teeth not treated endodontically as in those that have had endodontics, together with any periapical inflammatory changes. The axial sections are the most helpful for evaluating the extent of root canals, for endodontic needs, that means those at right angles to the long axis of tooth roots.

Ubytki kostne wyrostka zębodołowego obserwowano w ciągu 6-9 lat u 6 pacjentów po 40. roku życia z rozpoznaniem zapalenia przyzębia. Wszystkie przypadki były zaawansowane i – oprócz ostatniego – leczone chirurgicznie. U 5 pacjentów wykonano chirurgiczne zabiegi regeneracyjne z zastosowaniem różnych biomateriałów: Emdogainu, hydroksyapatytu, betafosforanu trójwapniowego. W dwóch przypadkach przeprowadzono również radektomię, a w jednym dokonano przeszczepu łącznotkankowego.
Podczas okresu 6-9-letniej obserwacji nie doszło do żadnych powikłań. Zastosowane podczas prowadzonej obserwacji i w ocenie wyników badania radiografii cyfrowej potwierdziły przedstawione wyniki kliniczne prowadzonych pacjentów. Radiogramy poddano analizie przez odnotowanie i porównanie poziomów szarości w zaznaczonych punktach, która wykazała poprawę gęstości ocenianych struktur. Można to uznać za prawidłowy wynik regeneracji kości po leczeniu chirurgicznym z zastosowaniem wszczepów kostnopodobnych i przeszczepu łącznotkankowego.
 

Bony defects of the dental alveolus were observed over a period of 6-9 years in six patients over 40 years of age and with diagnosed periodontal inflammation. All cases were advanced and, apart from the last case, were treated surgically. In five patients, surgical procedures were carried out for regeneration with the use of various types of biomaterials: Emdogain, hydroxyapatite, beta-tricalcium phosphate. In two cases, root amputation was also carried out and in one case, there was a connective tissue transplant. During the 6-9 year observation period, there were no complications. The results of digital radiography used during the observations and in the evaluation, confirmed the clinical results obtained from the patients studied. The radiograms were subjected to analysis by noting and comparing the levels of greyness at specified points, that showed an improvement in the density of the evaluated structures. This may be accepted as a proper result for bone regeneration after surgery with the use of bone substitute implants and transplant of connective tissue.

Zbadano główne przyczyny stanów zapalnych w chorobach przyzębia i ich związki z chorobami systemowymi.

A study was carried out on the main causes of inflammatory conditions in periodontal disease and their relationship with systemic disease

Celem pracy było określenie rodzaju i częstości występowania potencjalnych zębopochodnych ognisk zakażenia u pacjentów przygotowywanych do zabiegów kardiochirurgicznych. Analiza wyników omawianego badania wykazała, iż stanowią one istotny problem stomatologiczny badanych pacjentów. W związku z tym przed planową operacją kardiochirurgiczną pacjenci ci wymagają bezwzględnie sanacji jamy ustnej.

The aim of the study was to describe the type and incidence of potential foci of infection of dental origin in patients being prepared for cardiosurgical procedures. Analysis of the results of the above-named study showed that they are a significant dental problem for the patients examined. In connection with this, before planned cardiosurgery these patients strictly require removal of all sites of infection in the oral cavity.

Przeobrażenia w obrębie łuku górnego zachodzące dzięki aparatowi Homeoblock™ zostały opisane w publikacji „Functional Orthodontist” (2). Celem tego artykułu jest natomiast bliższe spojrzenie na zmiany w obrębie twarzy pojawiające się w wyniku przemodelowywania łuku zębowego szczęki w drodze ekspansji podniebienia. W dostrzeżeniu i zrozumieniu tych zmian będzie pomocny poniższy przegląd z zakresu anatomii tego obszaru.

Maxillary arch changes using the Homeoblock™ appliance have been reported and published in the Functional Orthodontist (2). The purpose of this paper is to look more closely at the facial changes that occur when we remodel the maxillary dental arch wider in the course of palatal expansion. To observe and understand these changes a review of the anatomy of the region is included.

Uzupełnienia tymczasowe zabezpieczają zęby pacjenta w trakcie przygotowania przedprotetycznego i leczenia protetycznego. Autorzy przedstawiają rolę czasowych koron i mostów, metody ich wykonania oraz wymagania stawiane materiałom. Wybór metod wykonania uzupełnienia tymczasowego oparto na sytuacji klinicznej – stanie zęba filarowego.

Temporary restorations protect the teeth during preparation for and treatment with laboratory made restorations. The authors describe the role of temporary crowns and bridges, methods for their construction and the demands that are required of the materials. The choice of method for construction of temporary restorations depends on the clinical situation – the condition of the abutment tooth.

Ból jest to przykre doznanie czuciowe i emocjonalne, które występuje pod wpływem bodźców uszkadzających tkanki lub grożących ich uszkodzeniem. W 1986 roku Światowa Organizacja Zdrowia stworzyła tzw. drabinę analgetyczną, czyli schemat kontrolowania natężenia bólu. W pracy opisano różne grupy leków przeciwbólowych i ich zastosowanie w gabinecie dentystycznym.

Pain is an unpleasant sensation of both feelings and emotions that are elicited by stimuli that damage tissue or threaten its damage. In 1986, the World Health Organisation formed the so-called pain ladder; or a schematic way of controlling pain intensity. The study describes various groups of analgesics and their use in the dental office.

Autorzy pracy przedstawili szczegółowo schematy podstawowych czynności resuscytacyjnych (BLS – Basic Life Support) u dzieci i dorosłych w świetle najnowszych wytycznych Europejskiej Rady Resuscytacji z listopada 2005 roku w stanach nagłego zatrzymania krążenia u pacjenta w gabinecie stomatologicznym. Zwrócono szczególną uwagę na znaczenie wczesnej defibrylacji automatycznym defibrylatorem zewnętrznym (AED) w stanach nagłych. Podkreślono rangę umiejętności udzielania przez lekarza stomatologa optymalnej pomocy i skutecznej resuscytacji w stanach zagrożenia życia zwiększających szanse na przeżycie pacjenta.
 

The authors describe in detail the outlines of Basic Life Support in children and adults in the light of the latest Guidelines of the European Resuscitation Council from November 2005, in cases of sudden cardiac arrest in patient in the dental office. Particular attention is paid to the significance of early defibrillation with an automatic external defibrillator (AED) in sudden cases. The level of ability of the dentist in giving optimal help and effective resuscitation in sudden life threatening cases is underlined, in that it increases the chances of survival of the patient.

W pracy przedstawiono nowatorskie rozwiązanie w odtwarzaniu utraconych tkanek twardych zębów w postaci samoadhezyjnego materiału złożonego o konsystencji półpłynnej Vertise Flow.

The study presents an innovative solution for replacing lost dental hard tissues, in the form of the semi fluid, self-adhesive, composite material Vertise Flow.

Sukces leczenia stomatologicznego zależy od zrozumienia potrzeb pacjenta i dokładnego przemyślenia planu leczenia. W leczeniu pacjentów z zębami przebarwionymi w wyniku stosowania terapii tetracyklinowej można brać pod uwagę kilka rozwiązań: wybielanie, wykonanie licówek lub koron osłaniających. Każda z metod ma jednak swoje ograniczenia, dlatego należy dokładnie zważyć wszystkie argumenty za i przeciw. W artykule opisano sposób leczenia pacjenta z przebarwieniami potetracyklinowymi o różnym natężeniu – o d średnich po ciężkie, z wykorzystaniem koron pełnoceramicznych.

Success in dental treatment depends on the understanding of the patient’s needs and on an exactly premeditated treatment plan. In the treatment of patients with stained teeth resulting from tetracycline therapy, a number of solutions may be considered: bleaching, covering facings or crowns. Each method, however, has its shortcomings; all the arguments for and against should therefore be carefully considered. The article describes a method of treating patients with tetracycline staining of various intensity – from mild to advanced, using full ceramic crowns.

W artykule opisano przypadek odbudowy złamanych głęboko poddziąsłowo zębów siecznych z zastosowaniem techniki płata śluzówkowo-okostnowego.

Restoration of deeply subgingivally fractured incisors using the mucoperiosteal flap technique. Clinical photo report