Wstęp

Stomatolodzy są grupą zawodową szczególnie narażoną na przeciążenia w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Wiele czynników wpływa na to, że lekarze tej specjalizacji odczuwają dolegliwości w tym zakresie. Przede wszystkim praca w jednej pozycji przez wiele godzin sprzyja zwiększeniu napięć strukturalnych w tej okolicy. Pozycje statyczne, które lekarz musi przyjąć podczas pracy, powodują przeciążenia najpierw czynnościowe, a w konsekwencji strukturalne.

Olbrzymie znaczenie mają pozycje, w których pracuje dany specjalista; najgorszą, jaką może przyjąć, jest pozycja w maksymalnym zgięciu i rotacji tułowia.Oczywiście każdy zawód wiąże się z ryzykiem pewnych przeciążeń, najważniejsza jest jednak świadomość, jak one powstają i jak w odpowiedni sposób i w odpowiednim czasie je zredukować.

Gdy  tylko  pojawią  się  jakiekolwiek dolegliwości ze strony kręgosłupa, warto zareagować szybko, aby pozbyć się przeciążeń czynnościowych i nie doprowadzić w konsekwencji do poważniejszych, strukturalnych zmian w jego obrębie. Techniki, z których wiele łatwo wprowadzić  nawet  podczas  pracy w gabinecie, mogą pomóc w zniesieniu napięć w odcinku lędźwiowym. Należy jednak pamiętać, że niezwykle istotna jest obserwacja własnych reakcji na tego typu ćwiczenia.

Przeciążenia statyczne

Kręgosłup nie lubi braku ruchu, trzeba więc starać się często zmieniać pozycję, w miarę swoich możliwości. W trakcie pracy powinno się jak najczęściej wstawać, a jeśli to niemożliwe,  poruszać  co kilkanaście  minut miednicą do przodu i do tyłu, tak by zmniejszyć napięcie w obrębie kręgosłupa lędźwiowego (technika nr 1).



Miednica jest stabilizowana zarówno przez więzadła (ryc. 2), jak i mięśnie. Statyczną stabilizację zawdzięczamy układowi więzadłowemu, który bardzo szybko reaguje na przeciążenia generowane podczas pracy siedzącej.


Wiele struktur więzadłowych wymaga rozluźniania, przedstawiamy jednak kilka, które są często aktywne i które w umiejętny sposób można bezpiecznie rozluźnić za pomocą np. piłeczki kauczukowej lub golfowej (techniki nr 2 i 3).

Przeciążenia mięśniowe

Aby zadbać o równowagę miednicy, oprócz mobilizacji uciskowych i prostych ruchów miednicą można
również wykonać ćwiczenia rozciągające. Dla przykładu przedstawiamy ćwiczenia związane z dwoma
ważnymi mięśniami – zarówno dla miednicy, jak i odcinka lędźwiowego kręgosłupa (techniki nr 4 i 5).



Istotną rolę w profilaktyce przeciążeń miednicy i kręgosłupa lędźwiowego odgrywają mięśnie stabilizacji głębokiej, a szczególnie mięsień poprzeczny brzucha (ryc. 7; technika nr 6) oraz mięśnie wielodzielne. Do całego kompleksu odpowiedzialnego za stabilność miednicy należą także przepona i dno miednicy. Mówiąc o nadmiernym napięciu mięśni ruchowych w obrębie miednicy, mamy na myśli nadmierne napięcie  wygenerowane  przez  przebywanie w stałych pozycjach przez długi czas, czyli tak zwane napięcie izometryczne.



Profilaktyka przeciążeń w  obrębie kręgosłupa lędźwiowego w pracy lekarza stomatologa to klucz do zdrowego kręgosłupa. Aby zadbać o kręgosłup w tym odcinku, musimy starać się równoważyć napięcia w jego obrębie i w obrębie miednicy. Regularność ćwiczeń rozluźniających, rozciągających i wzmacniających daje  szansę na optymalne zrównoważenie  kręgosłupa  i  jego prawidłowe funkcjonowanie. Jednak wykonywanie ćwiczeń raz w tygodniu będzie działało na kręgosłup w podobny sposób jak mycie zębów raz w tygodniu. Aby zatroszczyć się o higienę kręgosłupa lędźwiowego, należy zadbać o zmniejszenie napięcia i uruchomienie przede wszystkim mięśnia poprzecznego brzucha.

Źródło rycin: zdjęcie główne oraz ryc. 1, 2, 7 – Fotolia.com; ryc. 3, 4, 5, 6, 8 – z archiwum autorów, za zgodą Wydawnictwa Góry s.c.

ARTYKUŁ UKAZAŁ SIĘ W NR 12/2017 MS