Jacek Pająk, Olga Branicka, Sabina Faroń, Małgorzata Kabat, Barbara Rogala, Joanna Glück

Streszczenie
Wstęp. Nadwrażliwość na leki znieczulenia miejscowego występuje bardzo rzadko, mimo to wielu stomatologów i leczonych przez nich pacjentów ma obawy przy ich stosowaniu.
Cel. Ocena częstości występowania reakcji nadwrażliwości na leki znieczulenia miejscowego oraz metod postępowania w przypadku ich wystąpienia.
Metoda. Badanie przeprowadzono metodą ankietową. Ankietę przekazano osobiście lub za pomocą Internetu 330 stomatologom w kraju i za granicą. Ankieta zawierała 22 pytania dotyczące m.in. doświadczenia zawodowego, stosowanych metod znieczulenia, częstości występowania nadwrażliwości na leki znieczulenia miejscowego, rodzaju objawów niepożądanych oraz postępowania w przypadku wystąpienia reakcji.
Wyniki. Uzyskano odpowiedzi od 82 stomatologów (wskaźnik odpowiedzi 24,2%), pracujących w zawodzie od średnio 13,7 roku. Znieczulenie stosowali prawie wszyscy ankietowani (97%), w tym najczęściej artykainę lub lignokainę pojedynczo lub w połączeniu z lekiem obkurczającym naczynia, metodą nasiękową lub przewodową. Większość lekarzy przed podaniem leku pytała pacjentów o wcześniejsze reakcje nadwrażliwości na leki (99%) i o nadwrażliwość na inne alergeny (84%). W swojej praktyce stomatologicznej 63% ankietowanych spotkało się z reakcją niepożądaną po zastosowanym leczeniu, ale ponad połowa rzadziej niż raz w roku, a jedynie 9% częściej niż raz na kilka miesięcy. Reakcje te obserwowano najczęściej u pacjentów w wieku 30-60 lat (52%). Objawy obejmowały zasłabnięcie, bladość, obniżenie ciśnienia tętniczego, kołatanie serca, zmiany skórne, zlewne poty i duszność i nie zawsze wskazywały na nadwrażliwość. Po wystąpieniu reakcji niepożądanej 84% lekarzy zastosowało leczenie, a 65% wezwało pogotowie, 90% lekarzy skierowało chorych na diagnostykę alergologiczną. Reakcje nadwrażliwości zaobserwowało 52% lekarzy po użyciu innych preparatów medycznych stosowanych w stomatologii, najczęściej po parapaście i jodoformie.
Wnioski. Reakcje niepożądane po zastosowaniu leków znieczulenia miejscowego występują rzadko, a charakter objawów zazwyczaj nie wskazuje na nadwrażliwość. Lekarze stomatolodzy są przygotowani do prawidłowego postępowania profilaktycznego i terapeutycznego.

Abstract
Introduction. Hypersensitivity to local anaesthetic agents occurs very rarely, nevertheless despite this, many dentists and patients treated with them have anxiety with their use.
Aim. Evaluation of the incidence of hypersensitivity reactions to local anaesthetic agents and methods of procedure in case they occur.
Methods. Examination was carried out by questionnaire. These were passed on personally or via internet, for 330 dentists at home and abroad. The questionnaire contained 22 questions that dealt with, among other things: professional experience, the methods used for anaesthesia, the incidence of hypersesitivity to local anaesthetics, types of unwanted symptoms and the procedures taken in case of reaction.
Results. Replies were received from 82 dentists (index of reply was 24.2%), practicing their profession with a mean of 13.7 years. Anaesthesia was used by nearly all those surveyed (97%), most commonly using articain or lignocain singly or together with a vasoconstrictor, using infiltration or nerve block. The majority of dentists, before administering the agent asked patients about previous hypersensitivity reactions to agents (99%) or hypersensitivity to other allergens (84%). In their own dental practice 63% of those surveyed found themselves  with unwanted reactions after administration of treatment, but more than half as rare as once a year, and only 9% more frequently common than once every few months. These reactions were observed most commonly in patients between 30-60 years (52%). The symptoms were weakness, paleness, lowering of arterial pressure, palpitation, skin changes, profuse sweating and breathlessness and they did not always indicate hypersensitivity. After the occurrence of unwanted reactions 84% of dentists instituted treatment, and 65% called the emergency services, 90% of dentists referred the patients for diagnosis of allergy. Hypersensitivity reactions were oserved by 52% of dentists after using other medical products used in dentistry, most commonly Parapasta and iodoform.
Conclusions. Untoward reactions after use of local anaesthetic agents occur rarely and the type of symptoms usually do not indicate hypersensitiv. Dentists are prepared for the correct prophylactic and therapeutic procedures.

Hasła indeksowe: znieczulenie miejscowe, nadwrażliwość, reakcje niepożądane stomatologia

Key words: hypersensitivity, side-effects, dentistry, local anaesthetics

PIŚMIENNICTWO
1. Mierzejewska M.J.: Nadwrażliwość na leki miejscowo znieczulające. Alergia, 2010, 1, 44-46.
2. Pontoppidan Thyssen J., Menne T., Elbering J. i wsp.: Hypersensitivity to local anaesthetics – update and proposal of evaluation algorithm. Contact Dermatitis, 2008, 59, 69-78.
3. Calatayud J., González A.:  History of the development and evolution of local anesthesia since the coca leaf. Anesthesiology, 2003,  98, 1503-1508.
4.  Schnyder B., Pichler W.J.: Mechanisms of drug-induced allergy. Mayo Clin. Proc., 2009, 84, 3,  268-272.
5. Brendan T.: Allergies to local anesthetics –  the real truth. Can. J. Anest., 2003, 50, 9, 869-874.
6. Daublander M., Maller R., Lipp M.D.: The incidence of complications associated with local anesthesia in dentistry. Anest. Prog.,  1997, 44, 132-141.
7. Bhole M., Manson A., Senevirate S. i wsp.: IgE-mediated allergy to local anaesthetics: separating fact from perception: a UK perspective. Br. J. Anaesth., 2012, 108, 6, 903-911.
8. Andres J.: Polskie Wytyczne Resuscytacji 2010. Rozdział 8. Zatrzymanie krążenia – postępowanie w sytuacjach szczególnych: zaburzenia elektrolitowe, zatrucia, tonięcie, przypadkowa hipotermia, hipertermia, astma, anafilaksja, zabiegi kardiochirurgiczne, urazy, ciąża, porażenie prądem, 2010, 223-265.
9. Simons E., Ardusso L., Dimov V. i wsp.: World Allergy Organization Anaphylaxis Guidelines: 2013 Update of the Evidence Base. Int. Arch. Allergy Immunol, 2013, 162, 193-204.
10. Solensky R., Khan D.A.: Drug allergy: an updated practice parameter. Ann. Allergy Asthma Immunol., 2010, 105, 11, 273-278.
11. González-Delgado P., Antón R., Soriano V. i wsp.: Cross-reactivity among amide-type local anesthetics in a case of allergy to mepivacaine.  J. Investig. Allergol. Clin. Immunol., 2006, 16, 5, 311-313.
12. Meshram V., Meshram P., Lambade P. i wsp.: An unusual complication with use of lignocaine: a case report. J. Clin. Diagn. Res.,2015,  9, 14-15.
13. Pichler W.J.: Drug Hypersensitivity. Perioperative Anaphylaxis. Karger; 2007,  204-215.