Dlaczego konserwacja unitu jest tak ważna?
Prawidłowa konserwacja unitu, a także wszelkiego sprzętu, który z nim współpracuje, zapobiega awariom i wydłuża czas eksploatacji. Są to w większości urządzenia mechaniczne, o których żywotności decyduje zarówno właściwe użytkowanie, jak i pielęgnacja, tzn. czyszczenie, mycie, smarowanie, konserwacja.  Należy podkreślić, że każda awaria sprzętu pociąga za sobą nie tylko koszty naprawy, lecz także straty związane z przestojem w pracy gabinetu.

Kto powinien dbać o unit i gdzie można znaleźć informacje na temat prawidłowej pielęgnacji?
Czynności związane z pielęgnacją unitu powinien wykonywać jedynie przeszkolony personel. Takie szkolenie odbywa się po raz pierwszy po montażu sprzętu przez wykwalifikowanych serwisantów.
Powinni w nim uczestniczyć nie tylko lekarze czy asystentki, lecz także wszystkie osoby, które będą
pracowały z tym urządzeniem. Ponadto wszelkie informacje są zawsze dołączane w formie papierowej lub elektronicznej do każdego sprzętu.

Jakie czynności powinien wykonywać personel w gabinecie, aby odpowiednio zadbać o unit?
Unity różnych marek charakteryzują się odmiennymi właściwościami i wymaganiami. Są jednak takie czynności pielęgnacyjne, które powinno się wykonywać niezależnie od marki urządzenia. Unit powinno się czyścić i dezynfekować odpowiednimi środkami, które zazwyczaj są wymienione przez producenta. Należy pamiętać o tym, że nie każda powierzchnia może być czyszczona środkami, które np. zawierają alkohol. Bardzo ważna jest dbałość o właściwe zabezpieczenie i dezynfekcję powierzchni, z którymi styczność ma pacjent. Końcówki na rękawach, takie jak turbina, kątnica i prostnica na mikrosilnik, piaskarka, rękojeść skalera, dmuchawka, lampa polimeryzacyjna, końcówki ssaka i ślinociągu, jeżeli to możliwe, powinny być wymieniane za każdym razem przed wizytą kolejnego pacjenta. Jeżeli unit jest wyposażony w wodę destylowaną w butelce, to powinna być ona także wymieniana bardzo często.

Co robić z końcówkami, jeśli trzeba wymieniać je przed każdą kolejną wizytą?
Turbina, prostnica i kątnica na mikrosilnik powinna być najpierw właściwie zdezynfekowana, wyczyszczona, nasmarowana wewnątrz z obu stron, a następnie wysterylizowana w autoklawie. Końcówki można smarować ręcznie i do tego służą odpowiednie smary z adapterami lub automatyczne smarownice. Końcówki należy smarować według zaleceń producenta, przynajmniej raz dziennie, idealnie byłoby smarować je po każdych 4 godzinach pracy. Większość końcówek lub elementy ich obudów można sterylizować. Jeżeli takiej możliwości nie ma, należy zdezynfekować powierzchnie odpowiednim preparatem. Gabinet powinien być wyposażony w więcej niż jeden zestaw końcówek już wysterylizowanych, aby móc wymienić je po każdym pacjencie.

Czy tylko końcówki można sterylizować?
Oczywiście, że nie. Możemy, a nawet powinniśmy sterylizować każdy sprzęt czy materiał, który ma symbol określający urządzenie przeznaczone do sterylizacji. W unitach stomatologicznych, takich jak np. Vitali, wszystkie newralgiczne elementy, które mają styczność z operatorem, można poddać sterylizacji – uchwyty lampy, podkładki pod instrumenty, membrany paneli sterujących itp.

Piaskarka jest jednym z elementów unitu, który szybko ulega awarii – dlaczego?
Piaskarka jest urządzeniem bardzo czułym na brak odpowiedniej konserwacji. Prawidłowo czyszczona nie powinna jednak sprawiać kłopotów. Przed piaskowaniem powinno się dobrać odpowiednią ilość piasku, ponieważ zbyt duża może zapchać układ wylotowy. Po skończonej pracy należy wysypać niezużyty piasek, przedmuchać piaskarkę samym powietrzem, a następnie, jeżeli to możliwe, rozebrać ją i wyczyścić kanały powietrzne odpowiednimi elementami do tego przeznaczonymi, które są zazwyczaj sprzedawane w komplecie z piaskarką. Należy zwrócić uwagę, by dostawało się tam jedynie powietrze, ponieważ woda,
która może się tam pojawić, w połączeniu z piaskiem mogłaby zapchać kanały wylotowe.

Z  jakiego powodu w układzie powietrznym może znaleźć się woda?
Sercem każdego unitu stomatologicznego jest kompresor, który dostarcza powietrze. Jest to urządzenie, o które personel gabinetu również powinien właściwie dbać. Kompresor powinien być zainstalowany w pomieszczeniu suchym, odpowiednio wentylowanym i bez pojawiającego się kurzu lub pyłu. Niektóre kompresory, np. firmy 4TEK, są wyposażone w osuszacz, który zabezpiecza unit przed przedostaniem się do niego wody. Końcówki są zasilane właśnie tym powietrzem i jeżeli przedostanie się z nim woda,
to może doprowadzić do skrócenia ich żywotności oraz powstania różnego rodzaju awarii. Ciśnienie wychodzące z kompresora także co pewien czas powinno się kontrolować, gdyż zbyt małe lub za wysokie może doprowadzić do nieprawidłowej pracy, a w konsekwencji do zepsucia się danego urządzenia.

Jak odpowiednio zadbać o układ ssący?
Zazwyczaj każdy unit jest wyposażony w ssak i ślinociąg. Po wizycie każdego pacjenta powinno się sprawdzić i wyczyścić sitka zapobiegające przedostaniu się większych elementów z ust. Po skończonym dniu pracy, dłuższym przestoju gabinetu lub poważniejszym zabiegu należy przepłukać układ ssący środkami dezynfekcyjnymi przeznaczonymi do kanałów ssących. Końcówki ssaka i ślinociągu
również należy rozebrać, wyczyścić i wysterylizować, jeżeli jest taka możliwość.

Jakie właściwości powinna mieć woda, która dostaje się do ust pacjenta?
Woda, która ma kontakt z pacjentem, musi być destylowana lub odpowiednio zdezynfekowana i spełniać odpowiednie normy. Niektóre unity stomatologiczne mają systemy, które uzdatniają wodę, np. DVGW KaVo. Na polskim rynku najczęściej występują unity wyposażone w pojemnik, do którego nalewa się wodę destylowaną. Ważne jest, aby wymieniać tę wodę przynajmniej raz dziennie, gdyż woda destylowana, która ma kontakt z powietrzem, traci swoje właściwości.

Czy kanały wodne wymagają konserwacji?
Kanały wodne powinny być zdezynfekowane przez wodę destylowaną z rozcieńczonym odpowiednim
środkiem. Istnieją bardzo wygodne systemy automatycznej dezynfekcji kanałów wodnych, np. VDS
Vitali. Jeżeli unit ma butelkę na wodę destylowaną, wystarczy zamienić ją z odpowiednim środkiem dezynfekującym, a następnie włączyć każdą końcówkę z wodą, np. kątnicę turbinową na 20 s pracy. Po wykonaniu tej czynności z każdą końcówką odstawia się wszystko na 15 min. Następnym krokiem jest zamiana butelki na wodę destylowaną i wypłukanie z każdej końcówki pozostałości po płynie dezynfekującym. To powinno zwiększyć żywotność i zapobiec zakamienianiu się układu wodnego w unicie oraz tworzeniu biofilmu we  wnętrzu kanałów wodnych.

Kiedy należy wykonać przegląd unitu?
Przegląd unitu oraz każdego urządzenia z nim współpracującego należy wykonywać przynajmniej raz do roku, chyba że producent zaleca robić  to częściej. Tylko serwisanci odpowiednio przeszkoleni przez producenta i mający doświadczenie mogą wykonywać taki przegląd. Niektórzy producenci wymagają rocznego przeglądu technicznego, aby klient mógł otrzymać kolejny rok gwarancji na swój unit. Uważam, że jest to bardzo dobre rozwiązanie, ponieważ podczas przeglądu sprawdza się i wymienia wszystkie najważniejsze elementy unitu (lub innego sprzętu), które wydłużają jego żywotność i bezawaryjną pracę.
Podsumowując: warto pamiętać, jak ważna jest codzienna pielęgnacja urządzeń w gabinecie. Zachęcam do wdrożenia odpowiedniego protokołu czyszczenia i konserwacji unitu, niech stanie się on rutyną. Uchroni to przed niepotrzebnymi problemami zarówno użytkownika, jak i pacjenta, a także zapewni ciągłość i płynność pracy w gabinecie.