The patient with neoplasm before, during and after chemotherapy. Procedures in everyday dental practice

Magda Aniko-Włodarczyk, Olga Preuss, Grzegorz Trybek, Katarzyna Schneider, Jerzy Malinowski

Streszczenie

Pacjent z chorobą nowotworową powinien pozostawać pod stałym nadzorem lekarza stomatologa, którego zadaniem jest pomoc w zniwelowaniu możliwych skutków ubocznych terapii. W pracy opisano powikłania, które mogą wystąpić w jamie ustnej w trakcie chemioterapii. Przedstawiono schemat zapobiegania zmianom w jamie ustnej oraz ich leczenia na podstawie piśmiennictwa i doświadczeń własnych.

Hasła indeksowe: chemioterapia, powikłania w jamie ustnej, leczenie stomatologiczne

Summary

The patient with neoplasm should remain under the permanent observation of the dental surgeon, whose task is to help with the smoothing out of possible side effects of therapy. The article describes complications that may occur in the oral cavity during the course of chemotherapy. A schematic presentation is given of the prevention of changes in the oral cavity and their treatment. This was based on  the literature and on the experiences of the authors.

Key words: chemotherapy, oral complications, dental treatment

PIŚMIENNICTWO

1. Didkowska J. Wojciechowska U., Zatoński W.: Nowotwory złośliwe w Polsce w 2011 roku (w:) Krajowy Rejestr Nowotworów. Warszawa 2013. ISSN 0867-0851.

2. Łagocka R., Bendyk-Szefer M., Buczkowska-Radlińska J.: Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej związane z cykliczną chemioterapią – przegląd piśmiennictwa. J. Stoma., 2011, 64, 5-6, 341-354.

3. Wong H.M.: Oral complications and management strategies for patients undergoing cancer therapy. Scientific Word Journal, 2014, ID 581795doi: 10.1155/2014/581795.

4. Saito H. i wsp.: Effects of professional oral health care on reducing the risk of chemotherapy-induced oral mucositis. Support Care Cancer, 2014, 22, 2935-2940.

5. Łagocka R., Bendyk-Szefer M., Buczkowska-Radlińska J.: Planowanie leczenia stomatologicznego u pacjenta poddanego standardowej chemioterapii – przegląd piśmiennictwa. J. Stoma., 2011, 64, 10, 732-749.

6. Świeboda -Sadlej A.: Skojarzone leczenie nowotworów – współpraca chirurga i onkologa klinicznego w zakresie leczenia raka piersi, jelita grubego i płuca. Chir. Pol., 2011, 13, 1, 59-68.

7. Mauri D., Pavlidis N., Joannidis J.: Neoadiuvant versus adiuvant systemic treatment in breast cancer: a meta-analysis. J. Natl. Cancer Inst., 2005, 97, 3, 188-193.

8. Szykowska A., Jachewicz T.: Sanacja jamy ustnej jako przygotowanie do przeszczepu narządów unaczynionych i szpiku kostnego. Imlantoprotetyka, 2009, 3, 35-39.

9. Rothstein J.P.: Cancer chemotherapy and oral care. Dent. Today, 2004, 23, 21, 89-91.

10. Olczyk-Kowalczyk D., Dembowska-Bagińska B., Krasuska-Sławińska E.: Potrzeby w zakresie leczenia choroby próchnicowej u dzieci niepozostających pod stałą opieką stomatologiczną po zakończeniu terapii przeciwnowotworowej. Dent. Med. Probl. 2010, 47, 3, 297-303.

11. Pochwalski M., Wojtowicz A.: Suchość jamy ustnej – kserostomia – przyczyny, objawy, metody leczenia – przegląd piśmiennictwa. Nowa Stomatol., 2003, 4, 211-216.

12. Rolski D.: Wpływ leczenia uzupełniającego jakość życia pacjentów po leczeniu nowotworów części twarzowej czaszki. Protet. Stomatol., 2013, 63, 5, 405-413.

13. Kozarzewska M. i wsp.: Zmiany patologiczne w jamie ustnej u pacjentów poddanych chemioterapii przeciwnowotworowej.  Nowa Stomatol., 2009, 3, 59-63.

14. Kaczmarek U. i wsp.: Poziom fluoru w ślinie po szczotkowaniu zębów wybranymi pastami fluorkowymi. Czas. Stomatol.,  2006, 59, 4, 238-244.

15.  Zadik Y. i wsp.: The importance of thorough medical and pharmacological history before dental implant placement. Aust. Dent. J.,  2012, 57, 388-392.

16.  Panaś M., Zalewska M., Pełka P.: Martwica kości szczękowych będąca wynikiem stosowania leków z grupy bisfosfonianów. Reumatologia, 2010;48(3):198-203.

17. Sonis S.T. i wsp.: Perspectives on cancer therapy-induced mucosal injury: pathogenesis, measurement, epidemiology and consequences  for patients. Cancer, 2004, 100, 9 Suppl., 1995-2025.

18.  Petkowicz B., Jastrzębska I., Jamrogiewicz R.: Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej jako powikłanie w chemioterapii nowotworów. Dent. Med. Probl., 2012, 49, 1, 69-77.

19. Jakubów P. i wsp.: Pacjent z bolesnym zapaleniem błony śluzowej jamy ustnej w opiece paliatywnej. Med. Paliat., 2014, 6, 2, 81-88.

20. Singh V., Malik S.: Oral care of patient undergoing chemotherapy and radiotherapy: A review of clinical approach. Internet J Radiol 2006;6(1).

21. Łagocka R., Bendyk-Szeffer M., Buczkowska-Radlińska J.: Postępowanie w zapaleniu błony śluzowej jamy ustnej towarzyszącemu standardowej chemioterapii – przegląd piśmiennictwa. J. Stoma., 2011, 64, 5-6, 394-410.

22. Kędra B. i wsp.: Ocena skuteczności miejscowego stosowania  aprotyniny w zapobieganiu rozwojowi mucositis u chorych leczonych chemioterapią z powodu ostrej lub przewlekłej białaczki – badania wstępne. Czas. Stomatol., 2010, 63, 4, 241-249.

23. Nastalska-Mierzwińska E., Bojczuk A., Pokrowiecki R.: Implantoprotetyczna rehabilitacja pacjentów po leczeniu nowotworów twarzoczaszki – przegląd piśmiennictwa. Protet. Stomatol., 2012, 62, 4, 284-292.

24.  Kovacs A.F.: Influence of chemotherapy on endosteal implant survival and success in oral cancer patients. Int. J. Oral Maxillofac. Surg., 2001, 30, 144-147.

25. Javed F. i wsp.:  Implant survival rate after oral cancer therapy: A review. Oral Oncol., 2010, 46, 854-859.

26. Szyszkowska A., Puławska M., Karczmarek-Borowska B.: Bisfosfoniany  a ryzyko martwicy kości szczęk. Współcz. Onkol., 2008, 12, 2, 72-76.

27. Voss P.J. i wsp.: Surgical treatment of bisphosphonate-associated osteonecrosis of the jaw: technical report and follow up of 21 patient. J. Craniomaxillofac. Surg., 2012, 40, 719-725.

28. Bellido T., Plotkin L.I.: Novel actions of bisphosphonates in bone: preservation of osteoblast and osteocyte viability. Bone, 2011, 49,  50-55.

29. Sidorowicz K., Sokalski J: Ambulatoryjne postępowanie stomatologiczne u pacjentów leczonych chemio- i radioterapią. Dent. Forum,  2007, 35, 77-80.