(Marginal gingiva discoloration by gray MTA: a case report)

Bortoluzzi E. A., Araújo G. S., Guerreiro Tanomaru J. M., Tanomaru-Filho M.

J. Endod., 2007, 33, 325-327

Perforacja kanału korzeniowego podczas wytwarzania łoża dla wkładu koronowo-korzeniowego jest powikłaniem, w którego przypadku skuteczne okazuje się zastosowanie Mineral Trioxide Aggregate (MTA). Materiał ten od pewnego czasu jest także dostępny w postaci tzw. białego MTA. W opisanym przypadku do zamknięcia perforacji użyto tzw. szarego MTA, który spowodował przebarwienie dziąsła brzeżnego. Leczenie polegało na usunięciu tego materiału i zastosowaniu białego MTA. Zabieg wykonano z użyciem mikroskopu. Uzyskano zadowalający efekt.

Pacjentka, lat 19, zgłosiła się do specjalisty z zakresu endodoncji z powodu przebarwienia dziąsła brzeżnego w okolicy zęba siecznego przyśrodkowego szczęki prawego (ząb 11). Pacjentka poinformowała lekarza, że w wieku 8 lat doznała urazu, w którego wyniku zęby sieczne przyśrodkowe szczęki uległy uszkodzeniu. Zęby nie wymagały wówczas leczenia endodontycznego, a jedynie odbudowy koron (ubytki klasy IV). Gdy miała 15 lat, przeprowadzono leczenie endodontyczne tych zębów z powodu zapalenia tkanek okołowierzchołkowych. Po 4 latach pacjentka zauważyła przebarwienia koron w części przyszyjkowej i zgłosiła się do lekarza stomatologa. Zaplanowano osadzenie estetycznych wkładów w kanałach obu zębów i pokrycie powierzchni wargowej materiałem złożonym w celu zamaskowania przebarwienia. Zrezygnowano jednak z osadzenia wkładów, gdyż podczas preparacji kanałów pod wkłady w obrębie powierzchni wargowej korzeni obu zębów dokonano perforacji. Perforacje zamknięto za pomocą szarego MTA (MTA-Angelus, Angelus Solucoes Odontológicas, Londrina, Brazylia). Po pół roku pacjentka zauważyła przebarwienie dziąsła brzeżnego w okolicy zęba 11, co było bezpośrednią przyczyną zgłoszenia się do specjalisty. Pacjentka nie skarżyła się na jakiegokolwiek dolegliwości ze strony leczonego zęba; badanie kliniczne i radiologiczne nie wykazało również jakichkolwiek zmian patologicznych w obrębie przyzębia.

Jakość wypełnienia kanału i rekonstrukcji kompozytowej nie budziły zastrzeżeń, dlatego powzięto decyzję o usunięciu szarego MTA i założeniu w jego miejsce białego MTA. W tym celu stworzono dostęp do części przykoronowej kanału, usuwając materiał złożony. MTA usunięto za pomocą wiertła diamentowego i zgłębnika endodontycznego z jednoczesnym płukaniem jamy zęba 1% roztworem podchlorynu sodu. Po uzyskaniu hemostazy (w tym celu stosowano 0,9% NaCl) perforację zamknięto białym MTA (MTA Branco, Angelus Solucoes Odontológicas). Materiał umieszczono w perforacji za pomocą upychadła, a skondensowano go wilgotną watką nawiniętą na narzędzie endodontyczne. Następnie założono wilgotny wacik i zamknięto ząb czasowo cementem szkło-jonomerowym. Zabieg wykonano z zachowaniem idealnej suchości (koferdam) i w 20-krotnym powiększeniu. Kontrolne zdjęcie rentgenowskie wykazało szczelne wypełnienie perforacji. Pacjentkę skierowano do Zakładu Stomatologii Zachowawczej w celu odtworzenia korony zęba. Usunięcie szarego MTA przywróciło natychmiast prawidłową barwę dziąsła. Kliniczne i radiologiczne badania kontrole wykonane po miesiącu i po pół roku nie wykazały jakichkolwiek nieprawidłowości. Stan tkanek przyzębia wierzchołkowego i brzeżnego ani  barwa dziąsła nie budziły zastrzeżeń.

Znajomość anatomii zębów jest niezwykle istotna podczas wytwarzania łoża dla wkładu koronowo-korzeniowego. W opisanym przypadku doszło do perforacji na skutek jej nieznajomości, choć do powikłania przyczyniło się prawdopodobnie również to, iż operator nie zauważył dopodniebiennego odchylenia korzenia zębów w stosunku do ich  koron. Materiałem zalecanym obecnie do zamknięcia perforacji jest MTA. Jest on stosowany w tym celu głównie ze względu na dużą biozgodność z tkankami przyzębia i dobrą szczelność, którą wykazano w wielu badaniach z użyciem barwników, bakterii i endotoksyn. Przez wiele lat jedynym tego typu materiałem dostępnym na rynku był szary MTA. Jego szare zabarwienie wynikało ze składu, głównie z zawartości FeO. W dostępnej od pewnego czasu modyfikacji tego preparatu (ProRoot MTA – new colored formula, Tulsa i  Angelus-MTA Branco, Angelus) zawartość składników odpowiedzialnych za szary kolor jest znacznie mniejsza. Liczne badania in vivo i in vitro wykazały zbliżoną biozgodność nowego materiału do konwencjonalnego MTA oraz równie dobre parametry fizyczne.

W opisanym przypadku, stosując  nowoczesne materiały i techniki, uzyskano zadowalający efekt. Dzięki pracy w powiększeniu szary MTA został usunięty w całości bez dodatkowej utraty tkanek zęba. Autorzy uważają, że w odcinku przednim nie należy ze względów estetycznych używać szarego MTA, zalecając jako materiał z wyboru w takich sytuacjach biały MTA.

mgr Włodzimierz Dura

Zakład Stomatologii Zachowawczej Przedklinicznej i Endodoncji Przedklinicznej PUM w Szczecinie

MS 12.2015

Zdjęcie: Fotolia.com