Autorzy prezentują przypadek wtłoczenia tworzywa akrylowego do zębodołu poekstrakcyjnego podczas formowania mostu tymczasowego, zastosowanego natychmiast po ekstrakcji drugiego zęba przedtrzonowego szczęki. Żywica pozostawała w tkankach przez 10 miesięcy, będąc przyczyną utrzymującego się stanu zapalnego.

Wprowadzenie do tkanek miękkich żywicy akrylowej wywołuje reakcję zapalną na ciało obce, co w wyniku szeregu procesów immunologicznych prowadzi m.in. do pobudzenia fibroblastów i otoczenia ciała obcego włóknikiem. Otorbiony fragment materiału jest izolowany od otaczających tkanek, co umożliwia jego usunięcie i prawidłowe gojenie się. Niepowodzenie tego procesu często prowadzi do uwolnienia enzymów lizosomalnych i wolnych rodników uszkadzających tkanki.

Chociaż opisana sytuacja nie należy do częstych powikłań poekstrakcyjnych, przypadek ten uświadamia konieczność pogłębienia diagnostyki w przypadku uporczywie utrzymujących się dolegliwości zapalnych niewyjaśnionego pochodzenia oraz zwrócenia uwagi na przypadkowe pozostawienie w tkankach materiałów dentystycznych.

 

Ogólnie zdrowa kobieta 45-letnia zgłosiła się do gabinetu z obrzękiem tylnego odcinka szczęki po stronie prawej, utrzymującym się od czasu usunięcia drugiego zęba przedtrzonowego. Powodem ekstrakcji było znaczne zniszczenie tkanek twardych zęba oraz jego skomplikowana anatomia. Natychmiast po ekstrakcji wykonano tymczasowy most protetyczny, który zacementowano na sąsiednich zębach. W trakcie wizyty nie zrobiono żadnego zdjęcia rentgenowskiego.

Pacjentka zgłosiła się następnego dnia z bólem, obrzękiem i podbiegnięciami krwawymi twarzy; na dolegliwości te przepisano jej ibuprofen oraz zalecone zimne okłady. Ze względu na nieustąpienie opisanych objawów po 11 dniach od zabiegu, lekarz prowadzący zdecydował się na usunięcie mostu tymczasowego, wyłyżeczkowanie zębodołu i przepisanie klindamycyny. Podczas kolejnej wizyty kontrolnej zaobserwowano utrzymywanie się obrzęku przy jednoczesnych objawach gojenia się tkanek. Po około 3 miesiącach od zabiegu miejsce rany poekstrakcyjnej było pokryte skeratynizowanym nabłonkiem, obrzęk tkanek zaś utrzymywał się nadal. Lekarz prowadzący powziął decyzję o wykonaniu i zacementowaniu mostu ostatecznego.

Pacjentka zgłosiła się do gabinetu autorów 7 miesięcy później zaniepokojona utrzymującym się obrzękiem tkanek wokół mostu. Zdjęcia rentgenowskie ujawniły obiekt dający cień położony dystalnie od pierwszego górnego zęba przedtrzonowego oraz ubytek struktury kostnej w okolicy mezjalnej tego zęba. Ubytek był spowodowany niecałkowitym zagojeniem się tkanki kostnej po wykonanej 30 lat wcześniej korekcyjnej osteotomii wyrostka zębodołowego szczęki. Po wykonaniu znieczulenia nasiękowego odwarstwiono pełnej grubości płat śluzówkowo-okostnowy, po czym wydobyto otorbione ciało obce otoczone tkanką ziarninową. W miejscu przez nie zajmowanym zaobserwowano zaawansowany ubytek struktury kostnej. Ze względu na toczące się zapalenie i ograniczony przez przęsło mostu dostęp nie zdecydowano się na wprowadzenie przeszczepu kostnego. Po miesiącu od zabiegu gojenie się przebiegało prawidłowo, czemu towarzyszyło obkurczenie się tkanek miękkich.

Ostatecznej oceny przebiegu leczenia dokonano po 8 miesiącach. Głębokość kieszonek uznano za prawidłową, recesje dziąsłowe w okolicy pierwszego zęba przedtrzonowego nie uległy progresji,  a na kontrolnym radiogramie stwierdzono zagęszczenie struktury kostnej dystalnie od wspomnianego zęba. Na tej podstawie powzięto decyzję o pozostawieniu dotychczas użytkowanego przez pacjentkę mostu.

Uwięziony w zębodole fragment akrylu został najprawdopodobniej uformowany w trakcie kształtowania natychmiastowego mostu tymczasowego i wtłoczony do tkanek podczas łyżeczkowania rany poekstrakcyjnej. Zdjęcie rentgenowskie wydaje się w tej sytuacji najbardziej przydatnym źródłem informacji o przyczynie opóźnionego gojenia się. Proces zapalny doprowadził ostatecznie do otorbienia masy akrylowej i jej izolacji, co mogło ograniczyć nasilenie odpowiedzi zapalnej okolicznych tkanek i stopień utraty kości wyrostka.

Pozostawienie resztek materiałów stomatologicznych może być łatwe do przeoczenia, dlatego lekarze powinni być wyczuleni na wszelkie nietypowe objawy zapalne oraz obrzęki w jamie ustnej utrzymujące się po zabiegu. W razie wątpliwości zawsze należy dążyć do pogłębionej diagnostyki i długofalowej obserwacji procesu gojenia się.

 

 

Lek. dent. Aleksandra Kulas  
Studium Doktoranckie WLS PUM w Szczecinie

MS 6/2016

Zdjęcie: Fotolia.com