Hygiene of dentition and selected oral cavity pro-health behaviours of people aged 65 to 74

Beata Głowacka, Joanna Toczewska, Tomasz Konopka

Streszczenie

Cel badania. Ocena w przekrojowym badaniu epidemiologicznym stanu higieny jamy ustnej, rozległości stanu zapalnego dziąseł oraz wybranych zachowań prozdrowotnych dotyczących jamy ustnej wytypowanych losowo mieszkańców Wrocławia i Oławy w wieku od 65 do 74 lat i porównanie ze współczesnymi danymi zagranicznymi w tym zakresie.
Materiał i metody. Badania przeprowadzono u 332 mieszkańców Wrocławia lub Oławy. W badaniu anamnestycznym ustalono zmienne demograficzne, wykształcenie i dochód, masę ciała, występowanie wybranych chorób ogólnych, nikotynizmu, wybranych zachowań dotyczących jamy ustnej (średnia częstość wizyt w gabinecie stomatologicznym w ciągu roku, główny powód tych wizyt, dzienna częstotliwość szczotkowania zębów, roczna częstość wymiany szczoteczki do zębów, codzienne dodatkowe oczyszczanie przestrzeni międzyzębowych) i sposób finansowania leczenia stomatologicznego. W badaniu klinicznym oceniono wskaźnik płytki PI wg O’Leary’ego i wsp., zmodyfikowany o badanie na dwóch powierzchniach zęba, wskaźnik płytki w przestrzeniach międzyzębowych wg Langego i wsp. oraz wskaźnik krwawienia podczas sondowania (BoP) wg Ainamo i Baya.
Wyniki. Średnia wartość wskaźnika PI w całej badanej grupie wynosiła 51,9 ± 31,7, API 67,6 ± 27,7, BoP 36,8 ± 26,2. Skuteczność szczotkowania zębów i oczyszczania przestrzeni międzyzębowych wyrażona w procentach zależała istotnie od uwarunkowań socjalno-ekonomicznych (najgorsza u osób z najniższym dochodem, wykształceniem podstawowym i leczących się stomatologicznie wyłącznie w ramach procedur finansowanych przez NFZ), statusu nikotynowego (istotnie gorsza u aktywnych nikotynistów w stosunku do nigdy niepalących i byłych palaczy), miejsca zamieszkania (gorsza w małym mieście) oraz płci (istotnie lepsza u kobiet i w przebiegu występującej u nich zasadniczo częściej osteoporozy). Największą rozległość stanu zapalnego przyzębia stwierdzono u osób najgorzej szczotkujących zęby (PI > 70%) – średnio ponad 58% jednostek dziąsłowych oraz deklarujących nieregularne szczotkowanie zębów – prawie 50% jednostek dziąsłowych. Najczęściej wizyty zorientowane na kontrolę stanu jamy ustnej odbywali leczący się stomatologicznie wyłącznie ze środków własnych (58,5%) oraz najzamożniejsi (57,6%), natomiast wizyty bólowe najczęściej odbywali leczący się wyłącznie w ramach świadczeń NFZ (61,9%) oraz uzależnieni od nikotyny (61,6%). Regularne dodatkowe oczyszczanie przestrzeni międzyzębowych deklarowało jedynie 22% dolnośląskich seniorów z zachowanymi zębami.
Wnioski. Średnie wartości wskaźników higieny jamy ustnej w całej badanej grupie wskazują, że stan higieny jamy ustnej u osób w wieku 65-74 lat z Wrocławia i okolic był zły. Wzorzec zachowań prozdrowotnych dolnośląskich seniorów wypada negatywnie w odniesieniu do najlepszych danych europejskich w zakresie: głównej przyczyny zgłaszania się do gabinetu stomatologicznego, dodatkowego oczyszczania przestrzeni międzyzębowych oraz aktualnego nikotynizmu.

Abstract
The aim of the study. Evaluation in a cross-sectional epidemiological study of the oral hygiene, extent of gingivitis and selected pro-health behaviours concerning the oral cavity of randomly selected inhabitants of Wrocław and Oława between the age of 65 to 74 and comparison with contemporary foreign data in this area.
Material and methods. The research was conducted in 332 residents of Wrocław and Oława. By anamnesis demographic variables, education and income, body mass, prevalence of selected general diseases, nicotinism, selected oral behaviours (average frequency of visits to the dental office during a year, the main reason for these visits, frequency of tooth brushing, annual frequency of changing toothbrushes, daily additional cleaning of interdental spaces) and the method of financing dental treatment were determined. In the clinical examination there were evaluated the modified by the two tooth surface examination plaque index PI according to O'Leary et al., the plaque index in the interdental spaces according to Lange et al. and the bleeding index while probing (BoP) according to Ainamo and Bay.
Results. The mean value of the PI index in the entire study group was 51.9 ± 31.7, API 67.6 ± 27.7, BoP 36.8 ± 26.2. The effectiveness of brushing teeth and cleaning of the interdental spaces expressed as a percentage depended significantly on socio-economic conditions (worst in people with the lowest income, basic education and dental treatment only under procedures financed by the NHF), nicotine status (significantly worse in active nicotinists in relation to never smokers and ex-smokers), place of residence (worse in a small town) and sex (significantly better in women and in the course of their osteoporosis). The largest extent of periodontal inflammation was found in the worst teeth brushing (PI > 70%) – on average over 58% of the gums and declaring irregular tooth brushing – almost 50% of the gingival units. Mostly, the visits focused on the oral cavity control were carried out by the patients treated only for their own funds (58.5%) and the most affluent (57.6%), while painful visits were most often experienced by the patients who were only under NFZ care (61.9%) and addicted to nicotine (61.6%). Regular additional cleansing of the interdental spaces was declared by only 22% of seniors in Lower Silesia with preserved teeth.
Conclusions. The average values ​​of the oral hygiene indices in the whole group indicate that oral hygiene in people aged 65-74 in Wrocław and the surrounding area was poor. The pattern of the pro-health behaviours of Lower Silesian seniors is negative in relation to the best European data in terms of: the main reason for presentation to the dental office, additional cleaning of the interdental spaces and current nicotinism. 

Hasła indeksowe: przekrojowe badanie epidemiologiczne jamy ustnej, osoby starsze, zachowania dotyczące higieny jamy ustnej, szczotkowanie zębów

Key words: cross-sectional epidemiologic study, the elderly, oral hygiene behaviors, toothbrushing

PIŚMIENNICTWO
1. Steele J.G. i wsp.: Clinical and behavioural risk indicators for root caries in older people. Gerodontol., 2001, 18, 95-101.
2. Wyatt C.C., MacEntee M.I.: Dental caries in chronically disabled elders. Spec. Care Dent., 1997, 17, 196-202.
3. MacEntee M., Müller F.: Oral healthcare and the frail elder: a clinical perspective. Wiley-Blackwell, 2010.
4. Thomson W.M.: Dry mouth and older people. Aust. Dent. J., 2015, 60, 54-63.
5. Razak P.A. i wsp.: Geriatric oral health: A review article. J. Int. Oral Health, 2014, 6, 110-116.
6. Barczak K., Buczkowska-Radlińska J., Bendyk-Szeffer M.: Stan narządu żucia seniorów z ośrodków pomocy społecznej i domów rodzinnych w województwie zachodniopomorskim. Czas. Stomatol., 2010, 63, 621-627.
7. Knychalska-Karwan Z.: Pacjent geriatryczny w gabinecie stomatologicznym. Mag. Stomatol., 2004, 14, 7-8, 11-14.
8. WHO: Guidelines for the conduct of tobacco smoking surveys for the general population. Geneva 1983, 7-8.
9. O’Leary T.J., Drake R.B., Naylor J.E.: The plaque control record. J. Periodontol., 1972, 43, 38.
10. Lange D.E. i wsp.: Klinische Bewertungsverfahren zur Objektivierung der Mundhygiene. Dtsch. Zahnärztl. Z., 1977, 32, 44-49.
11. Ainamo J., Bay I.: Problems and proposals for recording gingivitis and plaque. Int. Dent. J., 1975, 25, 229-235.
12. Lipkiewicz M.: Stan przyzębia osób w wieku od 65 do 74 lat w rejonie zachodniopomorskim. Praca doktorska. Pomorski Uniwersytet Medyczny, 2016.
13. Sulewska M. i wsp. Periodontal status of Bialystok citizens aged 65-74 year: a pilot study. Dent. Med. Probl., 2017, 54, 173-178.
14. Millar W.J., Locker D.: Smoking and oral health status. J. Canad. Dent. Asocc., 2007, 73, 155-155.
15. Arawojolu M.O. i wsp.: A comparative study of the oral hygiene status of smokers and non-smokers in Ibadan, Oyo State. Niger Med. J., 2013, 54, 240-243.
16. Vano M. i wsp.: The influence of educational level and oral hygiene behaviours on DMFT index and CPITN index in an adult Italian population: an epidemiologic study. Int. J. Dent. Hyg., 2015, 13, 151-157.
17. Holtfreter B. i wsp.: A comparison of periodontal status in the two regional, population-based studies of SHIP and INVEST. J. Clin. Periodontol., 2012, 39, 1115-1124.
18. Rothen M. i wsp. Oral hygiene behaviours and caries experience in northwest PRECEDENT patients. Community Dent. Oral Epidemiol., 2014, 42, 526-535.
19. De Marchi R.J. i wsp.: Four-year incidence and predictors of tooth loss among older adults in a southern Brazilian city. Community Dent. Oral Epidemiol., 2012, 40, 396-405.
20. Konopka T. i wsp.: Stan przyzębia i wybrane wykładniki stanu jamy ustnej Polaków w wieku od 65 do 74 lat. Przegl. Epidemiol., 2015, 69, 643-647.
21. Mamai-Homata E. i wsp.: Periodontal diseases in Greek senior citizens-risk indicators. 2011. www.intechopen.com
22. Eke P.I. i wsp.: Periodontitis prevalence in adults ≥ 65 year of age in the USA. Periodontol., 2000, 2016, 72, 75-95.
23. Micheelis W., Geyer S.: Prävalenzen und Strukturen mundgesundheitlicher Risikofaktoren in der vier untersuchten Altersgruppen. [W:] Jordan R., Micheelis W. (red.): Fünfte Deutsche Mundgesundheitsstudie. Institut der Deutschen Zahnärzte, Köln 2016, 196-212.
24. Asgari F. i wsp.: Oral hygiene status in a general population of Iran, 2011: a key lifestyle marker in relation to common risk factors of non-communicable diseases. Int. J. Health Policy Manag., 2015, 4, 343-352.
25. Lertpimonchai A. i wsp.: The association between oral hygiene and periodontitis: a systemic review and meta-analysis. Int. Dent. J., 2017, 67, 1-12.
26. Schiffner U.: Krankheits- und Versorgungsprävalenzen bei jüngeren Senioren (65–74-Jährige): Karies und Erosionen [w:] Jordan A.R., Micheelis W. (red.): Fünfte Deutsche Mundgesundheitsstudie (DMS V). Institut der Deutschen Zahnärzte, Köln 2016, 363-395.
27. Special Eurobarometr 458. Attitudes of Europeans towards tobacco and electronic cigarettes. European Commission Report, 2017, 7-10.
28. Czapiński J.: Palenie papierosów [w:] Czapiński J., Panek T. (red.): Diagnoza Społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, 2015, 273-276.

Fot.: Pixabay.com