Praca z pacjentem niepełnosprawnym ruchowo w gabinecie stomatologicznym (...)

Dostęp do tego artykułu jest płatny.
Zapraszamy do zakupu!

Cena: 18.00 PLN (z VAT)

Po dokonaniu zakupu artykuł w postaci pliku PDF prześlemy bezpośrednio pod twój adres e-mail.

MS 2021; 12: 16-32.

Praca z pacjentem niepełnosprawnym ruchowo w gabinecie stomatologicznym. Organizacja przyjęć, bariery i przeszkody oraz niektóre aspekty praktyczne na podstawie doświadczeń własnych. Część 1

Handicapped patient, patient with a deficiency of musculoskeletal system in dentistry office. Management, limitations and barriers. Some practical comments based on own experience. Part 1

Maciej Miczek

Streszczenie
Przyjęcia pacjentów niepełnosprawnych stają się codziennością w każdym gabinecie stomatologicznym. Niezależnie od przyczyn wystąpienia, każda niepełnosprawność pacjenta, w tym każda dysfunkcja ruchowa jest indywidualna – dlatego trudno jest wprowadzić rutynowe zalecenia. Większość pacjentów niepełnosprawnych ruchowo, udając się na leczenie stomatologiczne, korzysta z wizyt i leczenia w poradniach ambulatoryjnych. Tym, co szczególnie utrudnia pracę i stwarza ograniczenia w trakcie wizyt tych osób, jest niepełnosprawność ruchowa dotycząca kończyn górnych, kręgosłupa oraz mięśni twarzy. Inwalidztwo może być zarówno stałą, nieodwracalną konsekwencją urazów bądź następstwem wielu chorób, na przykład schorzeń neurologicznych, jak i stanem przemijającym (niesprawność w okresie bezpośrednim po urazach, zabiegach chirurgicznych bądź ortopedycznych). Dysfunkcje ruchowe mogą być także wynikiem starzenia się. U wszystkich niepełnoprawnych pacjentów obserwujemy wzrost potrzeb w zakresie leczenia i profilaktyki periodontologicznej i profilaktyki przeciwpróchniczej. Wielu pacjentów niepełnosprawnych uskarża się na suchość w jamie ustnej i ma następstwa kserostomii, co bywa także skutkiem ubocznym działań i interakcji lekowych. W obsłudze i przyjęciach pacjentów niepełnosprawnych spotkać można wiele barier i ograniczeń: od barier architektonicznych, organizacyjnych, sprzętowych, poprzez brak akceptacji, umiejętności personelu, aż po zwykły lęku. Każde przyjęcie osoby niepełnosprawnej wiąże się z koniecznością poświecenia na jednostkową wizytę większej ilości czasu i dotyczy to całego personelu gabinetu. Przy powszechnym przyjmowaniu osób niepełnosprawnych ogromną rolę odgrywa właściwe wyposażenie gabinetów. Powinno ono pozwalać na adaptację sprzętu, możliwości dostosowania go do przyjęcia pacjenta będącego na wózku inwalidzkim, poruszającego się z pomocą chodzika czy o kulach, a także – co jest co najmniej równoważne w wymogach – na precyzyjną i właściwą pracę zespołu leczącego pacjenta. W trakcie przyjęć osób niepełnosprawnych zmianie muszą ulegać rutynowe protokoły niektórych wizyt i samych technik zabiegowych – dotyczy to także pracy poradni diagnostycznych. Przy pracy z osobą będącą na wózku inwalidzkim bez jej przesadzania na fotel unitu zmianie ulega pozycja lekarza. Pracuje on często w pozycji frontem do pacjenta, z prawej lub lewej jego strony. Pacjent niepełnosprawny i jego pozycja w gabinecie staje się podstawą odniesienia dla pozostałych czynności i elementów. Wynika stąd także zmiana kierunków ruchu w organizacji przyjęcia pacjentów z dysfunkcjami w chwili, gdy konieczne jest odbywanie konsultacji i leczenia u innych specjalistów, a także, gdy konieczne jest wykonywanie badań diagnostycznych, odbywanie wizyt u higienistek. Wskazana jest zmiana kierunku tak zwanego wektora ruchu w poradni. Zamiast kierować pacjenta „na zewnątrz”, do konsultantów, staramy się ściągać ich do pacjenta. Rekomenduje się – jeśli to możliwe – aby opieka i leczenie stomatologiczne u osoby niepełnosprawnej było kompleksowe. To oznacza także, że wszystkie potrzebne zabiegi i badania diagnostyczne staramy się wykonywać w obrębie tej samej placówki. Dzięki takim rozwiązaniom pacjent niepełnosprawny unika pokonywania kolejnej drogi i nie natrafia na inne, często odmienne i nie znane mu dotąd bariery i ograniczenia, które mogą go spotkać w innych placówkach czy gabinetach. Ogromną, pozytywną rolę w pracy z osobami niepełnosprawnymi odgrywają profesjonalne higienistki stomatologiczne, które oprócz pracy z pacjentem w gabinecie, nadzorują także stomatologiczną opiekę domową.

Abstract
The disabled patients visits have become a daily practice in every dental office. Independently from the reasons of disability, each disability including the motor dysfunction of a patient is individual, this is why it is difficult to introduce the routine procedures. Most of the mobility impaired patients are Patients with Special Health Care Needs (SHCN) or Patient with Special Needs (PSN). When they are going to the dentist, they usually choose the visit and treatment in the outpatient clinic. What makes their treatment significantly difficult and brings about the limitations during the visit is their mobility impairment in the range of upper limbs, spine and face muscles. Disability may be the permanent, irreversible consequence of injuries or the result of various diseases for example neurological ones. It also may be a temporary state for example right after the injury, surgery or orthopedic surgical treatment. Motor dysfunctions may also result from aging. In all disabled patients there occurs a build‑up of calculus resulting in increased gingivitis and periodontal risk. This in turn causes the growing need of periodontal treatment and prevention and also anti caries prevention. Many disabled patients complain about the lack of saliva in the mouth and suffer from xerostomia consequences, which is often the side effect of medicines` influence on the patient and their interactions. A many SHCN complain about bruxism and have wear facets teeth. While dealing with disabled patients the doctors may encounter many barriers and limitations; starting with the architectural barriers, organizational ones, requirements for devices, through lack of acceptation, abilities of the staff and mere anxiety. Each visit of the disabled person is connected with the necessity to devote more time for such a visit and it concerns the whole staff of the office. The proper equipment of the dental office is very significant while dealing with the disabled patients. It should allow for the adaptation of the devices, such as adjusting the equipment to a patient on a wheelchair, moving with the walker or crutches. The equipment should allow the whole staff working with the disabled patient to work properly and with precision. During a disabled patient visit in the dental office, some routine protocols and the treatment techniques themselves, must be changed. It also concerns the diagnosis in outpatients clinics. When the patient is on a wheelchair and we do not move the patient to the dental chair the position of the doctor and his assistant changes. The doctor works/and stands/in the position facing the patient, on the right of left side of the patient. The author’s recommendation on the management of dental patients with SHCN is to make the disabled patient and his position in the dental office the basis for other activities and elements. For example when it is necessary to consult such a person with other specialists, perform some diagnostic tests or even visit the dental hygienist, the usual direction of the referral of such patients must change; we do not refer them outside for the consultations but we make an effort to bring the specialists, diagnosticians and hygienists to the disabled patients. It is recommended – if it is possible‑that the dental treatment and care of the disabled patient should be complex. It also means, that all the necessary treatment and diagnostic test should be made within the same institution (the same office). Thanks to such solution the disabled patient can avoid further moving around and does not meet other, very often different and unknown barriers and limitations in other offices and institutions. The professional dental hygienists play a big and positive role while working with the disabled patients in a dental office. The plan of treatment in the dental hygiene office in case of the disabled patients with SHCN includes a high frequency of visits. Hygienists not only work with the patient in the office but they also supervise the dental care at patient’s home, cooperating with the persons taking care of the disabled patients.

Hasła indeksowe: leczenie stomatologiczne osób niepełnosprawnych, osoba niepełnosprawna u dentysty, bariery i przeszkody dla niepełnosprawnych w gabinecie lekarskim, leczenie osób niepełnosprawnych, przystosowanie gabinetu dentystycznego dla osoby niepełnosprawnej, osoba w wieku zaawansowanym w gabinecie stomatologicznym

Key words: dental treatment of people with disabilities, a disabled person at the dentist, barriers and obstacles for the disabled in the doctor's office, treatment of disabled people, adaptation of a dentist's office for a disabled person, an advanced age person in a dentist's office

PIŚMIENNICTWO

Gałkowski T. Wokół definicji pojęcia „osoba niepełnosprawna” – doświadczenia europejskie. Online: http://idn.org.pl/sonnszz/def_on.htm [dostęp: 12.05.2017].
Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych. Stan zdrowia. Online: http://www.niepelnosprawni.gov.pl/p,86,stan-zdrowia [dostęp: 2.07.2021].
Corcuera-Flores JR, Delgado-Muñoz J-M, Ruiz-Villandiego J-C i wsp. Dental treatment for handicapped patients; sedation vs general anesthesia and update of dental treatment in patients with different diseases. Med Oral Patol Oral Cir Bucal. 2014; 19(2): e170-e176.
Kunert J, Brauman-Furmanek S. Problemy leczenia zachowawczego pacjentów geriatrycznych. Dent Forum. 2013; 1(41): 83-89.
GUS. Prognoza ludności Polski na lata 2008-2035. Online: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/prognoza-ludnosci/prognoza-ludnosci-na-lata-2008-2035-publikacja,1,4.html [dostęp: 14.07.2021].
Trębicka-Postrzygacz B. O niepełnosprawności w definicjach i regulacjach prawnych w perspektywie inkluzji społecznej. Student Niepełnosprawny. Szkice i rozprawy. 2017; 17(10): 41-53.
Rutkowska E. Wsparcie jako element rehabilitacji kompleksowej osób z niepełnosprawnością. Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania. 2012; 3(4): 39-52.
Miczek M. Niepełnosprawni pacjenci w gabinecie stomatologicznym. Asysta Dent. 2012; 2: 32-36.
Wołowicka L. Jakość życia w naukach medycznych. Poznań: Dział Wydawnictw Uczelnianych Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego; 2002.
Machalski D i wsp. Postrzeganie osób niepełnosprawnych w społeczeństwie. Health Promotion & Phisycal Activity. 2019; 9(4): 40-45.
Kirenko J. Indywidualna i społeczna percepcja niepełnosprawności. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej; 2007.
Moore TA. Dental care for patients with special needs. Decisions in Dentistry. 2016; 2(9): 50-53.
Polli VA i wsp. Dental management of special needs patients. A literature review. Glob J Oral Sci. 2016;2: 33-45.
Jaccarino J. General treatment conciderations for patient with special needs. Dent Assist. 2009; 78(1): 6-9, 34-36.
Shenkin JD i wsp. The oral health of special needs children. Dentistry’s challenge to provide care. ASDC J Dent Child. 2001; 68(3): 201-205.
American Academy of Pediatric Dentistry. Management of Dental Patients with Special Health Care Needs. 2016; 38(special issue 2): 275-280.