MS 2022; 10: 80-83.
Architektury systemów CAD/CAM
Jakub Szymaniak, Grzegorz Romek
Systemy CAD/CAM pozwalają na przygotowanie każdego rodzaju prac protetycznych, implantologicznych oraz ortodontycznych. Jednym z najważniejszych elementów przy podejmowaniu decyzji o wdrożeniu tego typu systemu do swojego gabinetu jest wybór odpowiedniej architektury rozwiązania – zamkniętej, otwartej lub selektywnie otwartej.
Czym jest architektura systemu CAD/CAM?
Architektura systemu stanowi zbiór zasad determinujących funkcjonalności, organizację i sposób użytkowania danego systemu. W zależności od przyjętych przez producentów oprogramowania i maszyn reguł, dany system może np. dawać użytkownikowi większą kontrolę nad personalizacją ustawień lub zezwalać wyłącznie na korzystanie z predefiniowanych konfiguracji. W zależności od tego, jak restrykcyjne są te zasady, mówimy o systemach zamkniętych, otwartych czy też selektywnie otwartych.
Zdjęcie: 3Shape/RS-Team
Architektura zamknięta
Pierwsze systemy o architekturze zamkniętej zaczęły pojawiać się na rynku ok. 20 lat temu. Stanowiły odpowiedź producentów materiałów na nabierającą tempa rewolucję materiałową - wówczas polegającą na wymianie złota na tlenek cyrkonu oraz tytan.
Systemy tego typu charakteryzują się dwoma rodzajami ograniczeń. Pierwszym z nich jest zamknięta lista prac, które można wykonać. Decydując się na dane rozwiązanie, z góry wiadomo, jakie prace będzie można z jego pomocą przygotować i gdzie znajdują się ewentualne granice rozwoju. Drugim z kolei jest ścisła kontrola materiałów, z których lekarz czy technik może skorzystać do przygotowania pracy. Wielu producentów systemów zamkniętych dostosowuje oprogramowanie i urządzenia tylko do wykonywania prac wyłącznie z zastosowaniem materiałów z ich oferty. Jak wyglądają takie ograniczenia w praktyce? Dla przykładu prace wykonywane z zastosowaniem materiałów innych niż „rekomendowane” będą niemal zawsze posiadały wady; niektórzy producenci stosują jeszcze prostszą metodę ograniczenia wyboru: przed rozpoczęciem pracy maszyna musi zeskanować kod kreskowy z bloczka materiałowego i… uruchomi się wyłącznie, jeżeli dany kod znajduje się na liście akceptowanych materiałów.
Główną zaletą rozwiązań o architekturze zamkniętej jest bezpieczeństwo i brak ryzyka dla użytkownika. Przy tego typu rozwiązaniach nie trzeba się martwić kwestią konfiguracji, integracji urządzeń i oprogramowania czy wyborem dostawcy materiałów. Wszystko jest z góry zdefiniowane. System jest tak zbudowany, aby ryzyko popełnienia jakiegokolwiek błędu było niemal zerowe.
Sztywne ramy systemu zapewniają bezpieczeństwo i stanowią duże ułatwienie we wdrażaniu się specjalisty w świat pracy cyfrowej. Czasem jednak te zalety mogą stać się największą wadą systemu zamkniętego. Wraz z nabywaniem wiedzy oraz kolejnych umiejętności w zakresie obsługi CAD/CAM przez specjalistę może okazać się, że ograniczony katalog prac i materiałów będzie przeszkodą w jego dalszym rozwoju, uniemożliwiając wykorzystanie pełni możliwości oferowanych przez cyfryzację. Na przykład, kiedy na rynku pojawi się nowy materiał o interesujących lekarza lub technika właściwościach, niemożliwe będzie wykorzystanie go w systemie zamkniętym tak długo, dopóki takiej możliwości nie odblokuje producent.
Systemy o architekturze zamkniętej są dobrym wyborem dla osób początkujących, które chcą nauczyć się, jak wygląda praca z narzędziami cyfrowymi i systemami CAD/CAM. Dzięki ograniczeniom wprowadzanym przez producentów liczba decyzji do podjęcia, a tym samym ryzyko błędu, są ograniczone do minimum. Tego typu rozwiązania są pomocne w stawianiu pierwszych kroków w świecie cyfrowej stomatologii, pozwalając wypracować dobre nawyki i rutynę w kontrolowanych warunkach.
Jednocześnie osoby planujące intensywny rozwój swojej praktyki i sukcesywne wprowadzanie kolejnych prac do oferty lub chcące mieć możliwość eksperymentowania z różnego rodzaju materiałami, powinny poważnie rozważyć inwestycję w system o architekturze otwartej.
Architektura otwarta
Systemy o architekturze otwartej stanowią dokładne przeciwieństwo rozwiązań zamkniętych. Tego typu produkty pozwalają na pełną indywidualizację ustawień, które w systemach zamkniętych często nie są nawet widoczne dla użytkownika. Korzystając z takich rozwiązań, specjalista zyskuje przestrzeń do tego, by wypracować swój unikalny styl przygotowywania prac. W systemie otwartym użytkownik ma w zasadzie nieograniczoną kontrolę nad każdym możliwym elementem projektu.
System otwarty pozwala na wykorzystanie go do tworzenia każdego rodzaju prac: od koron w formie anatomicznej, po protezy akrylowe i szyny nagryzowe. Jest również możliwa bardziej zaawansowana personalizacja, dzięki czemu pacjent otrzymuje lepiej dostosowaną do jego potrzeb pracę. Brak zdefiniowanego z góry katalogu elementów możliwych do wykonania oznacza brak barier rozwojowych dla gabinetu czy laboratorium, które mogą w każdej chwili rozszerzać dowolnie swoją ofertę.
Ważną zaletą jest również wolność w wyborze materiałów. Użytkownik może dowolnie wybrać tworzywo, z którego ma powstać praca – niezależnie od marki jego producenta, maszyna będzie w stanie z nim pracować. Jest to korzystne z ekonomicznego punktu widzenia, ponieważ dostęp do szerokiej oferty i związana z tym konkurencja między firmami wpływa na obniżenie kosztów.
Ze względu na szerokie spektrum personalizacji, ilość ustawień i funkcji, architektura otwarta może wydawać się w pierwszej chwili dość skomplikowana dla osób początkujących. Dlatego głównymi adresatami tego typu urządzeń i oprogramowania są doświadczeni specjaliści, którzy pracowali już z CAD/CAM. Jak wspomnieliśmy wcześniej, architektura otwarta jest również dobrym wyborem dla osób, które planują dynamiczny rozwój i szybkie poszerzanie katalogu wykonywanych prac w kolejnych miesiącach w ramach swojej działalności. W takim wypadku szczególne znaczenie ma upewnienie się, że sprzedawca systemu posiada rozbudowany system posprzedażowego wsparcia użytkownika.
Architektura selektywnie otwarta
Architektura selektywnie otwarta to trzecia droga łącząca w sobie zalety oraz wady architektury otwartej oraz zamkniętej. Systemy tego typu umożliwiają użytkownikowi ingerowanie do pewnego stopnia w ustawienia dot. sposobu wykonywania pracy, np. poprzez zmianę prędkości skrawania. Pozwala to w jakimś stopniu wpłynąć na efekt końcowy, jednak najważniejsze ustawienia związane np. z geometrią pracy pozostają zablokowane, jak w systemie zamkniętym. Ponadto na poziomie maszyn wprowadzane są ograniczenia, np. nietypowy chwyt na narzędzia, które uzależniają użytkownika od producenta danego urządzenia. Nie jest bowiem możliwa eksploatacja rozwiązań innych marek.
Systemom selektywnie otwartym bliżej jest ostatecznie do systemów zamkniętych i ich ograniczeń, gdyż użytkownik nadal w wielu kluczowych aspektach pozostaje skazany na dostosowanie się do wyborów podjętych przez producenta. Systemy tego typu są dobre do nauki i nabrania doświadczenia. Z czasem, podobnie jak systemy zamknięte, ich ograniczenia staną się barierą do dalszego rozwoju cyfrowego specjalisty – przy czym długość tej ścieżki będzie istotnie dłuższa, zanim stanie się konieczna inwestycja w system w pełni otwarty.
Zdjęcie: 3Shape/RS-Team
Retrofit, czyli klucz otwierający zamkniętą architekturę
W kontekście architektury systemów CAD/CAM często pojawia się pytanie dotyczące „otwierania” zamkniętego systemu. Proces ten, nazywany retrofitem, jest możliwy z technicznego punktu widzenia, jednak ma on swoje ograniczenia. Zazwyczaj możliwe jest odblokowanie jedynie części niedostępnych wcześniej funkcji oraz usunięcie ograniczeń związanych z wykorzystaniem różnego typu materiałów. Nie jest to jednak zakres opcji tożsamy z możliwościami pełnoprawnego systemu otwartego. Bardziej stosowne byłoby określenie tego typu rozwiązań jako bardzo zaawansowanych systemów selektywnie otwartych. Z retrofittingiem urządzeń jest także związana wysoka cena. Po dodaniu do niej kosztów początkowego zakupu urządzenia, oprogramowania, nierzadko okazuje się, że bardziej opłacalny byłby zakup systemu otwartego.
Jak podjąć właściwą decyzję dla swojego gabinetu?
Niezależnie od rodzaju architektury kluczowym elementem w procesie podejmowania decyzji o inwestycji w zakup nowego systemu jest wsparcie posprzedażowe świadczone przez danego sprzedawcę. Warto zadbać o to, żeby oferował on szkolenia, wsparcie techniczne z gwarantowanym okresem podjęcia próby naprawy oraz wsparcie merytoryczne, dotyczące obsługi danego sprzętu. Warto także zachować szczególną czujność, jeżeli dana marka czy dany dostawca nie będzie otwarty na udostępnienie sprzętu do testów, które pozwoliłyby specjaliście na weryfikację tego, czy dany rodzaj interfejsu spełnia jego oczekiwania. Dzięki temu zakup będzie znacznie łatwiejszy w użytkowaniu.
Zdjęcie: RS-Team
Jakub Szymaniak, Grzegorz Romek
Systemy CAD/CAM pozwalają na przygotowanie każdego rodzaju prac protetycznych, implantologicznych oraz ortodontycznych. Jednym z najważniejszych elementów przy podejmowaniu decyzji o wdrożeniu tego typu systemu do swojego gabinetu jest wybór odpowiedniej architektury rozwiązania – zamkniętej, otwartej lub selektywnie otwartej.
Czym jest architektura systemu CAD/CAM?
Architektura systemu stanowi zbiór zasad determinujących funkcjonalności, organizację i sposób użytkowania danego systemu. W zależności od przyjętych przez producentów oprogramowania i maszyn reguł, dany system może np. dawać użytkownikowi większą kontrolę nad personalizacją ustawień lub zezwalać wyłącznie na korzystanie z predefiniowanych konfiguracji. W zależności od tego, jak restrykcyjne są te zasady, mówimy o systemach zamkniętych, otwartych czy też selektywnie otwartych.
Zdjęcie: 3Shape/RS-Team
Architektura zamknięta
Pierwsze systemy o architekturze zamkniętej zaczęły pojawiać się na rynku ok. 20 lat temu. Stanowiły odpowiedź producentów materiałów na nabierającą tempa rewolucję materiałową - wówczas polegającą na wymianie złota na tlenek cyrkonu oraz tytan.
Systemy tego typu charakteryzują się dwoma rodzajami ograniczeń. Pierwszym z nich jest zamknięta lista prac, które można wykonać. Decydując się na dane rozwiązanie, z góry wiadomo, jakie prace będzie można z jego pomocą przygotować i gdzie znajdują się ewentualne granice rozwoju. Drugim z kolei jest ścisła kontrola materiałów, z których lekarz czy technik może skorzystać do przygotowania pracy. Wielu producentów systemów zamkniętych dostosowuje oprogramowanie i urządzenia tylko do wykonywania prac wyłącznie z zastosowaniem materiałów z ich oferty. Jak wyglądają takie ograniczenia w praktyce? Dla przykładu prace wykonywane z zastosowaniem materiałów innych niż „rekomendowane” będą niemal zawsze posiadały wady; niektórzy producenci stosują jeszcze prostszą metodę ograniczenia wyboru: przed rozpoczęciem pracy maszyna musi zeskanować kod kreskowy z bloczka materiałowego i… uruchomi się wyłącznie, jeżeli dany kod znajduje się na liście akceptowanych materiałów.
Główną zaletą rozwiązań o architekturze zamkniętej jest bezpieczeństwo i brak ryzyka dla użytkownika. Przy tego typu rozwiązaniach nie trzeba się martwić kwestią konfiguracji, integracji urządzeń i oprogramowania czy wyborem dostawcy materiałów. Wszystko jest z góry zdefiniowane. System jest tak zbudowany, aby ryzyko popełnienia jakiegokolwiek błędu było niemal zerowe.
Sztywne ramy systemu zapewniają bezpieczeństwo i stanowią duże ułatwienie we wdrażaniu się specjalisty w świat pracy cyfrowej. Czasem jednak te zalety mogą stać się największą wadą systemu zamkniętego. Wraz z nabywaniem wiedzy oraz kolejnych umiejętności w zakresie obsługi CAD/CAM przez specjalistę może okazać się, że ograniczony katalog prac i materiałów będzie przeszkodą w jego dalszym rozwoju, uniemożliwiając wykorzystanie pełni możliwości oferowanych przez cyfryzację. Na przykład, kiedy na rynku pojawi się nowy materiał o interesujących lekarza lub technika właściwościach, niemożliwe będzie wykorzystanie go w systemie zamkniętym tak długo, dopóki takiej możliwości nie odblokuje producent.
Systemy o architekturze zamkniętej są dobrym wyborem dla osób początkujących, które chcą nauczyć się, jak wygląda praca z narzędziami cyfrowymi i systemami CAD/CAM. Dzięki ograniczeniom wprowadzanym przez producentów liczba decyzji do podjęcia, a tym samym ryzyko błędu, są ograniczone do minimum. Tego typu rozwiązania są pomocne w stawianiu pierwszych kroków w świecie cyfrowej stomatologii, pozwalając wypracować dobre nawyki i rutynę w kontrolowanych warunkach.
Jednocześnie osoby planujące intensywny rozwój swojej praktyki i sukcesywne wprowadzanie kolejnych prac do oferty lub chcące mieć możliwość eksperymentowania z różnego rodzaju materiałami, powinny poważnie rozważyć inwestycję w system o architekturze otwartej.
Architektura otwarta
Systemy o architekturze otwartej stanowią dokładne przeciwieństwo rozwiązań zamkniętych. Tego typu produkty pozwalają na pełną indywidualizację ustawień, które w systemach zamkniętych często nie są nawet widoczne dla użytkownika. Korzystając z takich rozwiązań, specjalista zyskuje przestrzeń do tego, by wypracować swój unikalny styl przygotowywania prac. W systemie otwartym użytkownik ma w zasadzie nieograniczoną kontrolę nad każdym możliwym elementem projektu.
System otwarty pozwala na wykorzystanie go do tworzenia każdego rodzaju prac: od koron w formie anatomicznej, po protezy akrylowe i szyny nagryzowe. Jest również możliwa bardziej zaawansowana personalizacja, dzięki czemu pacjent otrzymuje lepiej dostosowaną do jego potrzeb pracę. Brak zdefiniowanego z góry katalogu elementów możliwych do wykonania oznacza brak barier rozwojowych dla gabinetu czy laboratorium, które mogą w każdej chwili rozszerzać dowolnie swoją ofertę.
Ważną zaletą jest również wolność w wyborze materiałów. Użytkownik może dowolnie wybrać tworzywo, z którego ma powstać praca – niezależnie od marki jego producenta, maszyna będzie w stanie z nim pracować. Jest to korzystne z ekonomicznego punktu widzenia, ponieważ dostęp do szerokiej oferty i związana z tym konkurencja między firmami wpływa na obniżenie kosztów.
Ze względu na szerokie spektrum personalizacji, ilość ustawień i funkcji, architektura otwarta może wydawać się w pierwszej chwili dość skomplikowana dla osób początkujących. Dlatego głównymi adresatami tego typu urządzeń i oprogramowania są doświadczeni specjaliści, którzy pracowali już z CAD/CAM. Jak wspomnieliśmy wcześniej, architektura otwarta jest również dobrym wyborem dla osób, które planują dynamiczny rozwój i szybkie poszerzanie katalogu wykonywanych prac w kolejnych miesiącach w ramach swojej działalności. W takim wypadku szczególne znaczenie ma upewnienie się, że sprzedawca systemu posiada rozbudowany system posprzedażowego wsparcia użytkownika.
Architektura selektywnie otwarta
Architektura selektywnie otwarta to trzecia droga łącząca w sobie zalety oraz wady architektury otwartej oraz zamkniętej. Systemy tego typu umożliwiają użytkownikowi ingerowanie do pewnego stopnia w ustawienia dot. sposobu wykonywania pracy, np. poprzez zmianę prędkości skrawania. Pozwala to w jakimś stopniu wpłynąć na efekt końcowy, jednak najważniejsze ustawienia związane np. z geometrią pracy pozostają zablokowane, jak w systemie zamkniętym. Ponadto na poziomie maszyn wprowadzane są ograniczenia, np. nietypowy chwyt na narzędzia, które uzależniają użytkownika od producenta danego urządzenia. Nie jest bowiem możliwa eksploatacja rozwiązań innych marek.
Systemom selektywnie otwartym bliżej jest ostatecznie do systemów zamkniętych i ich ograniczeń, gdyż użytkownik nadal w wielu kluczowych aspektach pozostaje skazany na dostosowanie się do wyborów podjętych przez producenta. Systemy tego typu są dobre do nauki i nabrania doświadczenia. Z czasem, podobnie jak systemy zamknięte, ich ograniczenia staną się barierą do dalszego rozwoju cyfrowego specjalisty – przy czym długość tej ścieżki będzie istotnie dłuższa, zanim stanie się konieczna inwestycja w system w pełni otwarty.
Zdjęcie: 3Shape/RS-Team
Retrofit, czyli klucz otwierający zamkniętą architekturę
W kontekście architektury systemów CAD/CAM często pojawia się pytanie dotyczące „otwierania” zamkniętego systemu. Proces ten, nazywany retrofitem, jest możliwy z technicznego punktu widzenia, jednak ma on swoje ograniczenia. Zazwyczaj możliwe jest odblokowanie jedynie części niedostępnych wcześniej funkcji oraz usunięcie ograniczeń związanych z wykorzystaniem różnego typu materiałów. Nie jest to jednak zakres opcji tożsamy z możliwościami pełnoprawnego systemu otwartego. Bardziej stosowne byłoby określenie tego typu rozwiązań jako bardzo zaawansowanych systemów selektywnie otwartych. Z retrofittingiem urządzeń jest także związana wysoka cena. Po dodaniu do niej kosztów początkowego zakupu urządzenia, oprogramowania, nierzadko okazuje się, że bardziej opłacalny byłby zakup systemu otwartego.
Jak podjąć właściwą decyzję dla swojego gabinetu?
Niezależnie od rodzaju architektury kluczowym elementem w procesie podejmowania decyzji o inwestycji w zakup nowego systemu jest wsparcie posprzedażowe świadczone przez danego sprzedawcę. Warto zadbać o to, żeby oferował on szkolenia, wsparcie techniczne z gwarantowanym okresem podjęcia próby naprawy oraz wsparcie merytoryczne, dotyczące obsługi danego sprzętu. Warto także zachować szczególną czujność, jeżeli dana marka czy dany dostawca nie będzie otwarty na udostępnienie sprzętu do testów, które pozwoliłyby specjaliście na weryfikację tego, czy dany rodzaj interfejsu spełnia jego oczekiwania. Dzięki temu zakup będzie znacznie łatwiejszy w użytkowaniu.
Zdjęcie: RS-Team
