MS 2022; 12: 84-87.
Rozwiązania cyfrowe a odpowiedzialność klimatyczna stomatologii
Jakub Szymaniak, Grzegorz Romek
Wiele osób wiąże wprowadzanie zmian na rzecz ekologii z dużymi kosztami i wysiłkiem. Tak jednak być nie musi. Dzięki cyfryzacji gabinetu czy laboratorium dentystycznego można w łatwy sposób zwiększyć neutralność klimatyczną swojej działalności, jednocześnie zyskując wiele innych ułatwień w codziennej pracy.
Cyfryzacja jako podstawa zielonej transformacji w stomatologii
Cyfryzacja zmienia stomatologię na wielu płaszczyznach. Możliwość projektowania zindywidualizowanych prac dzięki systemom CAD/CAM, zupełnie nowy sposób komunikacji z pacjentem, znaczne przyspieszenie wielu procesów m.in. dzięki cyfrowym wyciskom tworzonym przez skanery wewnątrzustne, to tylko niektóre przykłady, które bardziej szczegółowo opisaliśmy w dotychczasowych artykułach o cyfryzacji stomatologicznej na łamach „Magazynu Stomatologicznego”. Jednym z celów cyfryzacji, który nie był dotąd szczegółowo omawiany jest zmniejszenie negatywnego wpływu gabinetów i laboratoriów dentystycznych na środowisko.
Dzięki rozwojowi technologii możliwe jest:
- zmniejszenie ilości generowanych substancji niepoddających się recyklingowi,
- poprawienie efektywności materiałowej wykonywanych prac,
- zwiększenie efektywności energetycznej,
- wydłużenie eksploatacji maszyn.
Dokumentacja bez papieru
Najprostszą i najbardziej podstawową zmianą, którą umożliwiają nowoczesne technologie, jest całkowita cyfryzacja dokumentacji oraz jej obiegu. Dotychczasowe papierowe kartoteki pacjentów zastępują systemy do obsługi pacjentów, na co wpływ ma m.in. wdrożenie przepisów dotyczących elektronicznego zarządzania dokumentami (Electronic Document Management – EDM). Cyfryzacja całkowicie zmienia również sposób komunikacji pomiędzy laboratoriami protetycznymi oraz przychodniami. W czasach analogowych lekarz przygotowywał wycisk, następnie wypełniał papierową kartę kliniczno-laboratoryjną i przesyłał całość kurierem lub woził do laboratorium, które następnie na tej podstawie przygotowywało pracę. Dzisiaj dzięki systemom cyfrowym karta kliniczno-laboratoryjna jest formularzem elektronicznym, na który w razie potrzeby można natychmiastowo nanosić poprawki. Dodatkowo coraz częściej tego typu dokument można wypełnić od razu na ekranie skanera i jednym kliknięciem przesłać do technika (więcej o procesach komunikacji cyfrowej pisaliśmy w numerze 5/2022 „Magazynu Stomatologicznego”).
W efekcie poza oszczędnością czasu i zwiększeniem wygody pracy – korzyść odnosi również środowisko. Po pierwsze takie podejście do dokumentacji pozwala znacznie zredukować ilość wykorzystywanego papieru. Po drugie zmniejsza się ilość potrzebnej logistyki – model przesyłany jest za pośrednictwem wyspecjalizowanego oprogramowania lub mailowo, bez pośrednictwa kurierów, co oznacza zmniejszenie śladu węglowego generowanego w procesie. O ile w jednostkowym przypadku te efekty mogą wydawać się marginalne, o tyle przy szerokiej implementacji w wielu laboratoriach i klinikach stają się one znacznie bardziej widoczne.
Cyfrowy model zamiast niemożliwej do recyklingu masy
Wykorzystanie skanerów wewnątrzustnych i laboratoryjnych jest również ważnym elementem redukcji wpływu stomatologii na środowisko. Dzięki tego typu urządzeniom lekarze mogą w ciągu 2 minut uzyskać pełny cyfrowy wycisk zgryzu, a technicy mają możliwość digitalizacji wycisków analogowych. Elektroniczne modele następnie stanowią podstawę pracy w systemach CAD/CAM (szerzej na ten temat pisaliśmy w numerze 4/2022 „Magazynu Stomatologicznego”), dzięki którym możliwe jest projektowanie i produkcja zindywidualizowanych prac protetycznych i ortodontycznych. Tym samym możliwe jest zastąpienie dotychczas wykorzystywanej masy wyciskowej, która ze względu na materiały i procesy chemiczne, takie jak wiązanie silikonu w niej zachodzące, jest całkowicie niemożliwa do recyklingu.
Zmniejszenie strat materiałowych w produkcji prac
Ważnym elementem, który wspomaga w czynieniu stomatologii bardziej przyjazną środowisku, jest również wykorzystanie maszyn produkcyjnych, takich jak frezarki i drukarki 3D. Na poziomie konkretnego gabinetu tego typu urządzenia mogą zastąpić przygotowywane klasycznymi metodami korony tymczasowe. Dzięki nowoczesnym i energooszczędnym maszynom możliwe jest wykorzystanie dokładnie takiej ilości materiału i energii, jaka jest konieczna.
O ile proste prace tymczasowe są możliwe do wykonania wewnętrznie, o tyle przygotowywanie większych uzupełnień wymaga bardziej zaawansowanych maszyn i procesów. Dlatego bardzo ważna jest również współpraca na linii klinika-laboratorium. Laboratoria dzięki efektowi skali powstałemu przez współpracę z wieloma klinikami mogą zaoferować lekarzom dostęp do najbardziej efektywnych i co za tym idzie najbardziej przyjaznych środowisku metod produkcji uzupełnień.
Producenci pracują nad dalszymi zmianami
Nad kwestiami związanymi z bardziej efektywnym wykorzystywaniem zasobów i co za tym idzie zmniejszeniem kosztów produkcji i jej śladu ekologicznego bardzo aktywnie pracują producenci urządzeń wykorzystywanych w cyfrowej stomatologii. Jednym z kroków w kierunku zwiększenia precyzji wykonywanych prac, przy jednoczesnym zwiększeniu efektywności energetycznej urządzenia, jest zastosowanie napędów bazujących na liniale magnetycznym. Producenci poszukują też innowacji w obszarze eksploatacji np. tworząc rozwiązania pozwalające na dłuższe wykorzystywanie płynów eksploatacyjnych.
Cyfrowa ekologia = wygoda i oszczędności
Cyfrowe narzędzia pozwalają na wprowadzenie zmian w kierunku bardziej przyjaznej środowisku stomatologii, bez konieczności poświęcania komfortu pracy lub jakiegokolwiek uszczerbku dla jej jakości. Co więcej, wdrożenie opisanych powyżej zmian, pozwala jednocześnie na uzyskanie oszczędności finansowych oraz skrócenie procedur i co za tym idzie uwolnienie czasu.
W efekcie poza oszczędnością czasu i zwiększeniem wygody pracy – korzyść odnosi również środowisko. Po pierwsze takie podejście do dokumentacji pozwala znacznie zredukować ilość wykorzystywanego papieru. Po drugie zmniejsza się ilość potrzebnej logistyki – model przesyłany jest za pośrednictwem wyspecjalizowanego oprogramowania lub mailowo, bez pośrednictwa kurierów, co oznacza zmniejszenie śladu węglowego generowanego w procesie. O ile w jednostkowym przypadku te efekty mogą wydawać się marginalne, o tyle przy szerokiej implementacji w wielu laboratoriach i klinikach stają się one znacznie bardziej widoczne.
Cyfrowy model zamiast niemożliwej do recyklingu masy
Wykorzystanie skanerów wewnątrzustnych i laboratoryjnych jest również ważnym elementem redukcji wpływu stomatologii na środowisko. Dzięki tego typu urządzeniom lekarze mogą w ciągu 2 minut uzyskać pełny cyfrowy wycisk zgryzu, a technicy mają możliwość digitalizacji wycisków analogowych. Elektroniczne modele następnie stanowią podstawę pracy w systemach CAD/CAM (szerzej na ten temat pisaliśmy w numerze 4/2022 „Magazynu Stomatologicznego”), dzięki którym możliwe jest projektowanie i produkcja zindywidualizowanych prac protetycznych i ortodontycznych. Tym samym możliwe jest zastąpienie dotychczas wykorzystywanej masy wyciskowej, która ze względu na materiały i procesy chemiczne, takie jak wiązanie silikonu w niej zachodzące, jest całkowicie niemożliwa do recyklingu.
Zmniejszenie strat materiałowych w produkcji prac
Ważnym elementem, który wspomaga w czynieniu stomatologii bardziej przyjazną środowisku, jest również wykorzystanie maszyn produkcyjnych, takich jak frezarki i drukarki 3D. Na poziomie konkretnego gabinetu tego typu urządzenia mogą zastąpić przygotowywane klasycznymi metodami korony tymczasowe. Dzięki nowoczesnym i energooszczędnym maszynom możliwe jest wykorzystanie dokładnie takiej ilości materiału i energii, jaka jest konieczna.
O ile proste prace tymczasowe są możliwe do wykonania wewnętrznie, o tyle przygotowywanie większych uzupełnień wymaga bardziej zaawansowanych maszyn i procesów. Dlatego bardzo ważna jest również współpraca na linii klinika-laboratorium. Laboratoria dzięki efektowi skali powstałemu przez współpracę z wieloma klinikami mogą zaoferować lekarzom dostęp do najbardziej efektywnych i co za tym idzie najbardziej przyjaznych środowisku metod produkcji uzupełnień.
Producenci pracują nad dalszymi zmianami
Nad kwestiami związanymi z bardziej efektywnym wykorzystywaniem zasobów i co za tym idzie zmniejszeniem kosztów produkcji i jej śladu ekologicznego bardzo aktywnie pracują producenci urządzeń wykorzystywanych w cyfrowej stomatologii. Jednym z kroków w kierunku zwiększenia precyzji wykonywanych prac, przy jednoczesnym zwiększeniu efektywności energetycznej urządzenia, jest zastosowanie napędów bazujących na liniale magnetycznym. Producenci poszukują też innowacji w obszarze eksploatacji np. tworząc rozwiązania pozwalające na dłuższe wykorzystywanie płynów eksploatacyjnych.
Cyfrowa ekologia = wygoda i oszczędności
Cyfrowe narzędzia pozwalają na wprowadzenie zmian w kierunku bardziej przyjaznej środowisku stomatologii, bez konieczności poświęcania komfortu pracy lub jakiegokolwiek uszczerbku dla jej jakości. Co więcej, wdrożenie opisanych powyżej zmian, pozwala jednocześnie na uzyskanie oszczędności finansowych oraz skrócenie procedur i co za tym idzie uwolnienie czasu.
