MS 2023; 7/8: 68-70.
Streszczenie
Skuteczność 8% argininy w leczeniu nadwrażliwości zębiny: 24-tygodniowe wieloośrodkowe badanie kliniczne z udziałem 273 pacjentów
Hirsiger C, Schmidlin PR, Michaelis M. Efficacy of 8% arginine on dentin hypersensitivity: A multicenter clinical trial in 273 patients over 24 weeks. J Dent. 2019; 83:1-6.
Celem zaprezentowanej pracy była ocena skuteczności pasty zawierającej 8% argininy w znoszeniu nadwrażliwości zębiny. Badanie przeprowadzono w trzech krajach europejskich, tj. we Francji (Clermont-Ferrand), Niemczech (Halle) i Szwajcarii (Zurych). W sumie do badania zakwalifikowano 297 pacjentów.
Przyjęto następujące kryteria włączenia pacjentów do badania:
1. pacjenci w wieku od 18 do 70 lat, obu płci,
2. co najmniej dwa zęby przednie lub przedtrzonowe z nadwrażliwością zębiny okolicy przyszyjkowej (wartość 2 lub 3 określona testem Schiffa),
3. dobry ogólny stan zdrowia,
4. dyspozycyjność pięciokrotnego przyjścia do gabinetu w ciągu 6 miesięcy trwania badania.
Do badania nie kwalifikowano pacjentów z: (1) chorobami przyzębia i zmianami patologicznymi w obrębie błony śluzowej jamy ustnej oraz przewlekłymi chorobami ogólnymi, (2) poddanych w ciągu ostatnich 12 miesięcy leczeniu periodontologicznemu, (3) uczestniczących w innych badaniach klinicznych w ciągu ostatnich 12 miesięcy oraz (4) używających środków na nadwrażliwość zębiny w ciągu ostatnich 3 miesięcy. Kryteriami wykluczającymi z badania były również m. in.: (1) ciąża lub okres karmienia, (2) wypełnienia w obrębie powierzchni przedsionkowych zębów poddanych ocenie, erozja, abrazja, bruksizm, zapalenie miazgi, obecność pierścieni ortodontycznych i uzupełnień stałych, (3) alergia na oceniane preparaty, (4) przeciwwskazania medyczne do powstrzymania się od przyjmowania płynów i pokarmów na 4 godziny przed badaniem, a także (5) przyjmowanie określonych leków np. antydepresantów, leków przeciwzapalnych, antyhistaminowych itd.
Jak już wcześniej wspomniano do badania kwalifikowano pacjentów, u których w badaniu nadwrażliwości testem Schiffa uzyskano wartość 2 lub 3. Wykonanie testu polegało na poddaniu powierzchni zęba działaniu strumienia powietrza z dmuchawki unitu. Końcówkę dmuchawki zbliżano na odległość 1 cm od badanej powietrzni, strumień aplikowano w ciągu 1 s. W zależności od reakcji pacjenta przyznawano wartości od 0 do 3 (tab. I). Aby zapobiec wystąpieniu reakcji ze strony zębów sąsiednich, badający izolował powierzchnie koron palcami.
Dodatkowo oceniono wrażliwość zębiny na zgłębnikowanie (test mechaniczny). W tym celu sondę periodontologiczną przesuwano mezjalnie i dystalnie po korzeniu (nieco dowierzchołkowo od granicy szkliwno-cementowej), a następnie proszono pacjenta o zaznaczenie na skali VAS dyskomfortu względnie bólu odczuwanego podczas badania. W przypadku braku bólu pacjent zaznaczał na skali w postaci 10-centymetrowej linijki wartość 0 (początek skali), a 100 mm, gdy ból był wg niego o największym nasileniu (koniec skali). W grupie doświadczalnej stosowano w gabinecie na fotelu pastę Elmex® Sensitive Professional ™ zawierającą w swoim składzie 8% argininę oraz węglan wapnia (Colgate-Palmolive), a do domu wydawano pastę Elmex® Sensitive Professional™ zawierającą 8% argininę i 1450 ppm fluoru w postaci monofluorofosforanu (Colgate-Palmolive). Natomiast w grupie kontrolnej w gabinecie stosowano pastę polerską Nupro® pumice (Dentsply Professional), a do domu wydawano pastę z zawartością monofluorofosforanu sodu (1400 ppm fluoru) przygotowaną przez producenta na potrzeby badania. Pasty w gabinecie wcierano w 1/3 przyszyjkową korony za pomocą gumki w kształcie kielicha osadzonej w kątnicy mikrosilnika. Pasty wcierano dwukrotnie po 3 sekundy. Preparaty do stosowania domowego wydano pacjentom z zaleceniem ich dwukrotnego stosowania w ciągu dnia. Poza pastami wydano także szczoteczki z miękkim włosiem (szczoteczki Elmex® Sensitive Professional™) i zalecono szczotkować zęby metodą Stillmana. Oceny nadwrażliwości dokonano podczas pierwszej wizyty (przed zastosowaniem pasty) i bezpośrednio po jej wtarciu, a także po 4, 8 i 24 tygodniach stosowania past w domu. Pacjenci byli proszeni, by nie zmieniali dotychczasowych nawyków; nie mogli również stosować innych metod utrzymania higieny jamy ustnej ani żuć gumy. W każdym z ośrodków badanie było wykonywane przez jedną osobę; próba była podwójnie zaślepiona.
Ostatecznie w badaniu uwzględniono 273 pacjentów. Porównanie wieku pacjentów i płci nie wykazało różnic pomiędzy grupą doświadczalną a kontrolną. Różnic nie wykazano także, gdy porównano nadwrażliwość określoną na podstawie testu Schiffa i mechanicznego przed wdrożeniem leczenia (badanie wstępne). Zarejestrowane wartości wyniosły odpowiednio 2,54 i 27,96 (grupa doświadczalna) oraz 2,51 i 25,96 (grupa kontrolna). Wtarcie past przez lekarza spowodowało istotny spadek wartości w obu grupach, przy czym okazał się on większy w przypadku grupy doświadczalnej aniżeli kontrolnej (odpowiednio 1,94 i 17,67 oraz 2,29 i 19,59). Dalsze spadki zarejestrowano podczas badań przeprowadzonych po 4, 8 i 24 tygodniach stosowania past. Ostatecznie, po 24 tygodniach stosowania past, wartości te wyniosły odpowiednio 1,40 i 11,89 oraz 1,69 i 14,15 (różnice istotne statystycznie).
Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że postępowanie polegające na jednorazowej aplikacji pasty profilaktycznej zawierającej 8,0% argininy podczas wizyty w gabinecie stomatologicznym uzupełnione codziennym stosowaniem pasty przez pacjenta w domu jest godne polecenia osobom cierpiącym na nadwrażliwość zębów. Autorzy badania sugerują jednak kontynuowanie badań na liczniejszej próbie.
dr n. zdr. Włodzimierz Dura
Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej Przedklinicznej i Endodoncji Przedklinicznej PUM w Szczecinie
Komentarz
Nadwrażliwość zębów (zębiny) charakteryzuje się krótkim, ostrym bólem, który pojawia się w odpowiedzi na działanie nieszkodliwych bodźców (zazwyczaj chemicznych, termicznych i mechanicznych) na odsłoniętą zębinę. Ból ten nie może być jednak przypisany innemu defektowi lub patologii zęba (np. chorobie próchnicowej, zapaleniu miazgi). Nadwrażliwość zębów (zębiny) dotyczy co trzeciej dorosłej osoby i występuje nieco częściej u kobiet. Pojawia się zazwyczaj po 20 r.ż. ze szczytem występowania w 4. dekadzie życia. O ważkości problemu nadwrażliwości świadczy fakt, że w podręczniku dla studentów kierunku lekarsko-dentystycznego poświecono jej ponad 20 stron (1).
W większości przypadków pacjenci cierpiący na nadwrażliwość unikają czynników wywołujących ból, a gdy wystąpi, akceptują dolegliwości i tym samym rzadko zgłaszają się do lekarza. Niekiedy jednak ból jest na tyle silny, że uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie, wpływając na jakość życia (2).
Leczenie nadwrażliwości polega przede wszystkim na wyeliminowaniu przyczyny. I tak, jeśli do odsłonięcia cementu i pojawienia się nadwrażliwości doprowadziła niewłaściwa technika szczotkowania zębów czy też stosowanie twardej szczoteczki, należy natychmiast zacząć oczyszczać zęby właściwą metodą i używać szczoteczki z włosiem o średniej twardości. Zresztą instruktaż prawidłowego szczotkowania zębów powinien być przeprowadzany w każdym przypadku, gdyż niedokładne oczyszczanie zębów z płytki nazębnej sprzyja występowaniu nadwrażliwości. Natomiast jeśli do wystąpienia nadwrażliwości doprowadziło picie napojów o niskim pH, należy ograniczyć ich konsumpcję. Reasumując, oprócz leczenia objawowego należy wdrożyć leczenie przyczynowe (2, 3).
Autorzy prezentowanej publikacji postanowili ocenić skuteczność pasty zawierającej 8% argininy w znoszeniu nadwrażliwości zębiny. U pacjentów skarżących się na tę dolegliwość wtarli w nadwrażliwe zęby pastę Elmex® Sensitive Professional™ zawierającą w swoim składzie 8% argininę oraz węglan wapnia (Colgate-Palmolive), a do domu wydali pastę Elmex® Sensitive Professional™ zawierającą 8% argininę i 1450 ppm fluoru w postaci monofluorofosforanu (Colgate-Palmolive) do regularnego stosowania. Odpowiednie testy przeprowadzone w celu oceny nasilenia dolegliwości bólowych wykazały skuteczność pasty. Już po wtarciu preparatu w powierzchnię zęba dolegliwości bólowe zmniejszyły się, by jeszcze ulec ograniczeniu w wyniku regularnego szczotkowania z zastosowaniem ocenianej pasty. Wdrażając do leczenia pastę zawierającą argininę i węglan wapnia (technologia Pro-Argin), autorzy przyjęli strategię leczenia polegającą na zamknięciu kanalików zębinowych.
Obliterację kanalików zębinowych można uzyskać także, stosując pasty z zawartością:
prof. dr hab. n. med. Mariusz Lipski
Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej Przedklinicznej i Endodoncji Przedklinicznej PUM w Szczecinie
Skuteczność 8% argininy w leczeniu nadwrażliwości zębiny: 24-tygodniowe wieloośrodkowe badanie kliniczne z udziałem 273 pacjentów
Hirsiger C, Schmidlin PR, Michaelis M. Efficacy of 8% arginine on dentin hypersensitivity: A multicenter clinical trial in 273 patients over 24 weeks. J Dent. 2019; 83:1-6.
Celem zaprezentowanej pracy była ocena skuteczności pasty zawierającej 8% argininy w znoszeniu nadwrażliwości zębiny. Badanie przeprowadzono w trzech krajach europejskich, tj. we Francji (Clermont-Ferrand), Niemczech (Halle) i Szwajcarii (Zurych). W sumie do badania zakwalifikowano 297 pacjentów.
Przyjęto następujące kryteria włączenia pacjentów do badania:
1. pacjenci w wieku od 18 do 70 lat, obu płci,
2. co najmniej dwa zęby przednie lub przedtrzonowe z nadwrażliwością zębiny okolicy przyszyjkowej (wartość 2 lub 3 określona testem Schiffa),
3. dobry ogólny stan zdrowia,
4. dyspozycyjność pięciokrotnego przyjścia do gabinetu w ciągu 6 miesięcy trwania badania.
Do badania nie kwalifikowano pacjentów z: (1) chorobami przyzębia i zmianami patologicznymi w obrębie błony śluzowej jamy ustnej oraz przewlekłymi chorobami ogólnymi, (2) poddanych w ciągu ostatnich 12 miesięcy leczeniu periodontologicznemu, (3) uczestniczących w innych badaniach klinicznych w ciągu ostatnich 12 miesięcy oraz (4) używających środków na nadwrażliwość zębiny w ciągu ostatnich 3 miesięcy. Kryteriami wykluczającymi z badania były również m. in.: (1) ciąża lub okres karmienia, (2) wypełnienia w obrębie powierzchni przedsionkowych zębów poddanych ocenie, erozja, abrazja, bruksizm, zapalenie miazgi, obecność pierścieni ortodontycznych i uzupełnień stałych, (3) alergia na oceniane preparaty, (4) przeciwwskazania medyczne do powstrzymania się od przyjmowania płynów i pokarmów na 4 godziny przed badaniem, a także (5) przyjmowanie określonych leków np. antydepresantów, leków przeciwzapalnych, antyhistaminowych itd.
Jak już wcześniej wspomniano do badania kwalifikowano pacjentów, u których w badaniu nadwrażliwości testem Schiffa uzyskano wartość 2 lub 3. Wykonanie testu polegało na poddaniu powierzchni zęba działaniu strumienia powietrza z dmuchawki unitu. Końcówkę dmuchawki zbliżano na odległość 1 cm od badanej powietrzni, strumień aplikowano w ciągu 1 s. W zależności od reakcji pacjenta przyznawano wartości od 0 do 3 (tab. I). Aby zapobiec wystąpieniu reakcji ze strony zębów sąsiednich, badający izolował powierzchnie koron palcami.
Dodatkowo oceniono wrażliwość zębiny na zgłębnikowanie (test mechaniczny). W tym celu sondę periodontologiczną przesuwano mezjalnie i dystalnie po korzeniu (nieco dowierzchołkowo od granicy szkliwno-cementowej), a następnie proszono pacjenta o zaznaczenie na skali VAS dyskomfortu względnie bólu odczuwanego podczas badania. W przypadku braku bólu pacjent zaznaczał na skali w postaci 10-centymetrowej linijki wartość 0 (początek skali), a 100 mm, gdy ból był wg niego o największym nasileniu (koniec skali). W grupie doświadczalnej stosowano w gabinecie na fotelu pastę Elmex® Sensitive Professional ™ zawierającą w swoim składzie 8% argininę oraz węglan wapnia (Colgate-Palmolive), a do domu wydawano pastę Elmex® Sensitive Professional™ zawierającą 8% argininę i 1450 ppm fluoru w postaci monofluorofosforanu (Colgate-Palmolive). Natomiast w grupie kontrolnej w gabinecie stosowano pastę polerską Nupro® pumice (Dentsply Professional), a do domu wydawano pastę z zawartością monofluorofosforanu sodu (1400 ppm fluoru) przygotowaną przez producenta na potrzeby badania. Pasty w gabinecie wcierano w 1/3 przyszyjkową korony za pomocą gumki w kształcie kielicha osadzonej w kątnicy mikrosilnika. Pasty wcierano dwukrotnie po 3 sekundy. Preparaty do stosowania domowego wydano pacjentom z zaleceniem ich dwukrotnego stosowania w ciągu dnia. Poza pastami wydano także szczoteczki z miękkim włosiem (szczoteczki Elmex® Sensitive Professional™) i zalecono szczotkować zęby metodą Stillmana. Oceny nadwrażliwości dokonano podczas pierwszej wizyty (przed zastosowaniem pasty) i bezpośrednio po jej wtarciu, a także po 4, 8 i 24 tygodniach stosowania past w domu. Pacjenci byli proszeni, by nie zmieniali dotychczasowych nawyków; nie mogli również stosować innych metod utrzymania higieny jamy ustnej ani żuć gumy. W każdym z ośrodków badanie było wykonywane przez jedną osobę; próba była podwójnie zaślepiona.
Ostatecznie w badaniu uwzględniono 273 pacjentów. Porównanie wieku pacjentów i płci nie wykazało różnic pomiędzy grupą doświadczalną a kontrolną. Różnic nie wykazano także, gdy porównano nadwrażliwość określoną na podstawie testu Schiffa i mechanicznego przed wdrożeniem leczenia (badanie wstępne). Zarejestrowane wartości wyniosły odpowiednio 2,54 i 27,96 (grupa doświadczalna) oraz 2,51 i 25,96 (grupa kontrolna). Wtarcie past przez lekarza spowodowało istotny spadek wartości w obu grupach, przy czym okazał się on większy w przypadku grupy doświadczalnej aniżeli kontrolnej (odpowiednio 1,94 i 17,67 oraz 2,29 i 19,59). Dalsze spadki zarejestrowano podczas badań przeprowadzonych po 4, 8 i 24 tygodniach stosowania past. Ostatecznie, po 24 tygodniach stosowania past, wartości te wyniosły odpowiednio 1,40 i 11,89 oraz 1,69 i 14,15 (różnice istotne statystycznie).
Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że postępowanie polegające na jednorazowej aplikacji pasty profilaktycznej zawierającej 8,0% argininy podczas wizyty w gabinecie stomatologicznym uzupełnione codziennym stosowaniem pasty przez pacjenta w domu jest godne polecenia osobom cierpiącym na nadwrażliwość zębów. Autorzy badania sugerują jednak kontynuowanie badań na liczniejszej próbie.
dr n. zdr. Włodzimierz Dura
Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej Przedklinicznej i Endodoncji Przedklinicznej PUM w Szczecinie
Komentarz
Nadwrażliwość zębów (zębiny) charakteryzuje się krótkim, ostrym bólem, który pojawia się w odpowiedzi na działanie nieszkodliwych bodźców (zazwyczaj chemicznych, termicznych i mechanicznych) na odsłoniętą zębinę. Ból ten nie może być jednak przypisany innemu defektowi lub patologii zęba (np. chorobie próchnicowej, zapaleniu miazgi). Nadwrażliwość zębów (zębiny) dotyczy co trzeciej dorosłej osoby i występuje nieco częściej u kobiet. Pojawia się zazwyczaj po 20 r.ż. ze szczytem występowania w 4. dekadzie życia. O ważkości problemu nadwrażliwości świadczy fakt, że w podręczniku dla studentów kierunku lekarsko-dentystycznego poświecono jej ponad 20 stron (1).
W większości przypadków pacjenci cierpiący na nadwrażliwość unikają czynników wywołujących ból, a gdy wystąpi, akceptują dolegliwości i tym samym rzadko zgłaszają się do lekarza. Niekiedy jednak ból jest na tyle silny, że uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie, wpływając na jakość życia (2).
Leczenie nadwrażliwości polega przede wszystkim na wyeliminowaniu przyczyny. I tak, jeśli do odsłonięcia cementu i pojawienia się nadwrażliwości doprowadziła niewłaściwa technika szczotkowania zębów czy też stosowanie twardej szczoteczki, należy natychmiast zacząć oczyszczać zęby właściwą metodą i używać szczoteczki z włosiem o średniej twardości. Zresztą instruktaż prawidłowego szczotkowania zębów powinien być przeprowadzany w każdym przypadku, gdyż niedokładne oczyszczanie zębów z płytki nazębnej sprzyja występowaniu nadwrażliwości. Natomiast jeśli do wystąpienia nadwrażliwości doprowadziło picie napojów o niskim pH, należy ograniczyć ich konsumpcję. Reasumując, oprócz leczenia objawowego należy wdrożyć leczenie przyczynowe (2, 3).
Autorzy prezentowanej publikacji postanowili ocenić skuteczność pasty zawierającej 8% argininy w znoszeniu nadwrażliwości zębiny. U pacjentów skarżących się na tę dolegliwość wtarli w nadwrażliwe zęby pastę Elmex® Sensitive Professional™ zawierającą w swoim składzie 8% argininę oraz węglan wapnia (Colgate-Palmolive), a do domu wydali pastę Elmex® Sensitive Professional™ zawierającą 8% argininę i 1450 ppm fluoru w postaci monofluorofosforanu (Colgate-Palmolive) do regularnego stosowania. Odpowiednie testy przeprowadzone w celu oceny nasilenia dolegliwości bólowych wykazały skuteczność pasty. Już po wtarciu preparatu w powierzchnię zęba dolegliwości bólowe zmniejszyły się, by jeszcze ulec ograniczeniu w wyniku regularnego szczotkowania z zastosowaniem ocenianej pasty. Wdrażając do leczenia pastę zawierającą argininę i węglan wapnia (technologia Pro-Argin), autorzy przyjęli strategię leczenia polegającą na zamknięciu kanalików zębinowych.
Obliterację kanalików zębinowych można uzyskać także, stosując pasty z zawartością:
- soli strontu,
- cyny,
- fosforanu sodowo-wapniowego (Nowamin),
- hydroksyapatytu,
- fluoru (3-5).
prof. dr hab. n. med. Mariusz Lipski
Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej Przedklinicznej i Endodoncji Przedklinicznej PUM w Szczecinie
Piśmiennictwo
- Jańczuk Z, Kaczmarek U, Lipski M (red.). Stomatologia zachowawcza z endodoncją. Warszawa: PZWL; 2014.
- Addy M. Dentine hypersensitivity: new perspectives on an old problem. Int Dent J. 2002;52(5):367-375.
- Pavolucci G. Nadwrażliwość zębiny. Praktyczny przewodnik z opisami przypadków. Online: https://www.colgateprofessional.pl/content/dam/cp-sites/oral-care/professional2020/pl_pl/professionals-education/articles/elmex-sensitive-professional.pdf [dostęp: 24.07.2023].
- Kakar A, Kakar K, Sreenivasan PK i wsp. Comparison of the clinical efficacy in reducing dentin hypersensitivity of a new dentifrice containing 8.0% arginine, calcium carbonate, and 1000 ppm sodium monofluorophosphate to a commercially available toothpaste containing 1000 ppm sodium monofluorophosphate: an eight-week clinical trial on adults in New Delhi, India. J Clin Dent. 2012; 23(2):33-39.
- Nathoo S, Delgado E, Zhang YP i wsp. Comparing the efficacy in providing instant relief of dentin hypersensitivity of a new toothpaste containing 8.0% arginine, calcium carbonate, and 1450 ppm fluoride relative to a benchmark desensitizing toothpaste containing 2% potassium ion and 1450 ppm fluoride, and to a control toothpaste with 1450 ppm fluoride: a three-day clinical study in New Jersey, USA. J Clin Dent. 2009; 20(4): 123–130.
