ARTYKUŁ PRZEGLĄDOWY
Rola zapalenia przyzębia w patogenezie chorób układu sercowo-naczyniowego u dzieci. Zasady profilaktyki antybiotykowej infekcyjnego zapalenia wsierdzia w trakcie zabiegów stomatologicznych

The role of periodontitis in the pathogenesis of cardiovascular diseases in children. The principles of antibiotic prophylaxis of infective endocarditis during dental procedures

Karolina Błaszczyk, Klaudia Jagusiak, Martyna Krupa, Kamila Fux-Zalewska, Justyna Piekaruś, Maria Mielnik-Błaszczak

Streszczenie
Według wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego z 2016 r. odnoszących się do prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego w praktyce klinicznej, zapalenie przyzębia jest stanem klinicznym wpływającym na ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego. Zapalenia przyzębia to niejednorodna grupa chorób, których wspólną cechą jest utrata struktur anatomicznych otaczających ząb. Dochodzi w nim do utraty przyczepu łącznotkankowego, uszkodzenia i degradacji włókien ozębnej, ubytków kości wyrostka zębodołowego oraz krwawienia w czasie sondowania kieszonek przyzębnych, co świadczy o obecności procesu zapalnego. Mimo iż dotyka ono głównie osoby dorosłe, przypadki zapaleń przyzębia obserwuje się również w wieku rozwojowym. Zachorowalność na infekcyjne zapalenie wsierdzia w populacji dzieci wzrasta, zwłaszcza u pacjentów z wrodzoną wadą serca. Proces zapalny toczący się w tkankach przyzębia, indukowany płytką nazębną, może powodować wzrost ryzyka wystąpienia tej choroby. Wśród innych czynników predysponujących wymienia się występowanie u pacjentów sztucznych zastawek i innych urządzeń wewnątrzsercowych, leczenie nerkozastępcze z długotrwałym dostępem naczyniowym, immunosupresję.

Abstract
According to the guidelines of the European Society of Cardiology of 2016 regarding prevention of cardiovascular diseases in clinical practice, periodontitis is a clinical condition that affects the risk of developing cardiovascular diseases. Periodontitis is a heterogeneous group of diseases, the common feature of which is a loss of anatomical structures surrounding the tooth. The connective tissue attachment of the teeth is lost, periodontal fi bers are damaged and are subject to degradation, bone defects of the alveolar process appear and bleeding during probing pockets occurs, all which indicates the intensifi cation of the inflammatory process. Although it mainly affects adult people, cases of periodontitis are also observed in developmental age. The incidence of infective endocarditis is increasing in the pediatric population, especially in patients with congenital heart disease. The infl ammatory process in periodontal tissues, induced by dental plaque, may increase the risk of this disease. Other predisposing factors include the presence of artificial valves and other intracardiac devices in patients, renal replacement therapy with longterm vascular access and immunosupression.

Hasła indeksowe: zapalenie przyzębia, infekcyjne zapalenie wsierdzia, układ sercowo-naczyniowy

Key words: periodontitis, infective endocarditis, cardiovascular system

Piśmiennictwo

1. Piepoli M, Hoes A, Agewall1 S i wsp. Wytyczne ESC dotyczące prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego w praktyce klinicznej. Kardiol Pol. 2016; 74(9): 821-936.
2. Schenkein HA., Loos BG. Inflammatory mechanism linking periodontal diseases to cardiovascular diseases. J. Periodontol. 2013; 84(4): 51-69.
3. Olczak- Kowalczyk D, Szczepańska J, Kaczmarek U. Współczesna stomatologia wieku rozwojowego. Otwock: Med Tour Press Int; 2017.
4. Górska R, Konopka T. Periodontologia współczesna. Otwock: Med Tour Press Int; 2013.
5. Miskiewicz A, Szparecki G. Zapalenie przyzębia jako czynnik ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. Dent Med Probl. 2010; 47(4): 472-477.
6. Priyamvara A, Dey AK, Bandyopadhyay D i wsp. Periodontal Inflammation and the Risk of Cardiovascular Disease, Curr Atheroscler Rep 2020; 22(7): 28.
7. Saito T, Shimazaki Y. Metabolic disorders related to obesity and periodontal disease. Periodontology 2000. 2007; 43: 254–266.
8. Kibić-Filiks B, Szymańska J. Problemy stomatologiczne u pacjentów z otyłością. Pediatr Med Rodz. 2018; 14(4): 386-391.
9. Szczepaniak P, Mikołajczyk TP, Cześnikiewicz-Guzik M i wsp. Periodontitis as an inflammatory trigger in hypertension: From basic immunology to clinical implications. Kardiol Pol. 2021; 79(11): 1206-1214.
10. Cześnikiewicz-Guzik M, Górska R. Oral health in childhood as a predictor of future cardiovascular risk. Cardiovasc Res. 2020; 116(8): e98-e100.
11. Mikołajczyk TP, Nosalski R, Szczepaniak P i wsp. Role of chemokine RANTES in the regulation of perivascular inflammation, T-cell accumulation, and vascular dysfunction in hypertension. FASEB J. 2016; 30(5): 1987-1999.
12. Dzierżanowska-Fangrat K. Przewodnik antybiotykoterapii 2022. Bielsko-Biała: Alfa Medica Press; 2022.
13. Habib G, Lancellotti P, Antunes MJ i wsp. Wytyczne ESC dotyczące leczenia infekcyjnego zapalenia wsierdzia w 2015 roku. Kardiol Pol. 2015; 73(11): 963-1027.
14. Paczkowski K, Chojnicki M, Paczkowska K i wsp. Infekcyjne zapalenie wsierdzia u dzieci - wzrastający problem. Folia Cardiologica. 2019; 14(2): 213-219.
15. Brubert J, Cahill TJ, Prendergast BD. How to prevent infective endocarditis in 2020 Practical issues. Kardiol Pol. 2020; 78(10): 959-966.
16. Kaczmarzyk T, Babiuch K, Bołtacz-Rzepkowska E i wsp. Rekomendacje Grupy Roboczej Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego i Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków w zakresie stosowania antybiotyków w stomatologii. Warszawa: Narodowy Instytut Leków; 2019.