ARTYKUŁ PRZEGLĄDOWY
Zaburzenia czynnościowe układu ruchowego narządu żucia: przemieszczenie krążka stawowego – diagnostyka i leczenie

Temporomandibular disorders: disc displacement – diagnosis and treatment

Magdalena Wadowska, Barbara Wadowska

Streszczenie
Staw skroniowo-żuchwowy, kluczowy element biorący udział w biomechanice ruchów żuchwy, cechuje się złożoną anatomią. Zaburzenia czynnościowe układu ruchowego narządu żucia często mają etiologię wieloczynnikową. Przemieszczenie krążka stawowego z możliwością repozycji charakteryzuje się transpozycją krążka, która może powodować objawy akustyczne i ból przy prawidłowym zakresie ruchów żuchwy, podczas gdy przemieszczenie krążka stawowego bez repozycji obejmuje trwałe przemieszczenie ograniczające ruchy żuchwy i powodujące dyskomfort. Rezonans magnetyczny to istotne narzędzie w procesie wykrywania i oceny zaburzeń czynnościowych. Artykuł podkreśla znaczenie wczesnej diagnozy i terapii w zapobieganiu progresji choroby i dla poprawy jakości życia pacjentów.

Abstract
The temporomandibular joint, as a key component involved in the biomechanics of mandibular movements, is characterized by its complex anatomy. Functional disorders of the masticatory system often have a multifactorial etiology. Disc displacement with reduction is characterized by the transposition of the disc, which can cause acoustic symptoms and pain while maintaining a normal range of mandibular movements, whereas disc displacement without reduction involves permanent displacement, limiting mandibular movements and causing discomfort. Magnetic Resonance Imaging plays a signifi cant role in the detection and assessment of functional disorders. The article emphasizes the importance of early diagnosis and intervention to prevent disease progression and improve patient quality of life.

Hasła indeksowe: dysfunkcja narządu żucia, przemieszczenie krążka stawowego, szyna repozycyjna

Key words: occlusal dysfunction, disc displacement, repositioning splint

Piśmiennictwo
1. Kranjcic J, Slaus M, Persic S i wsp. Differences in skeletal components of temporomandibular joint of an early medieval and contemporary Croatian population obtained by different methods. Ann Anat. 2016; 203: 52-58.
2. Diagnostyka układu ruchowego narządu żucia. Zasady rekonstrukcji zwarcia. Mierzwińska-Nastalska E. (red.). Otwock: Med Tour Press International; 2016: 17, 20.
3. Okeson JP. Leczenie dysfunkcji skroniowo-żuchwowych i zaburzeń zwarcia. Grocholewicz K (red. nauk. wyd. pol.). Lublin: Czelej; 2023: 6-7, 158, 279-282, 373-386.
4. Barlattani A Jr, Martelli M, Gargari M i wsp. Articular disc of temporomandibular joint. An anatomical and histological study. Functional considerations. J Biol Regul Homeost Agents. 2019; 33(6 Suppl. 2): 199-208.
5. Kleinrok M. Przemieszczenie krążków stawowych stawów skroniowożuchwowych – rozpoznawanie i leczenie. Lublin: Czelej; 2013: 23-29, 111-120.
6. Owczarek-Drabińska JE, Zielińska I. Zaburzenia czynnościowe układu ruchowego narządu żucia a taśmowanie dynamiczne – przegląd piśmiennictwa. Protet Stomatol. 2022; 72(1): 59-67.
7. Tanaka E, Detamore MS, Mercuri LG. Degenerative disorders of the temporomandibular joint. Etiology, diagnosis, and treatment. J Dent Res. 2008; 87(4): 296-307.
8. Hagag G, Yoshida K, Miura H. Occlusion, prosthodontic treatment, and temporomandibular disorders. A review. J Med Dent Sci. 2000; 47(1): 61-66.
9. Krasińska-Mazur M. Ocena skuteczności zastosowania prądów o częstotliwości radiowej w rehabilitacji pacjentów z zaburzeniami skroniowo-żuchwowymi. Rozprawa doktorska. Uniwersytet Rzeszowski. Rzeszów 2022.
10. Gauer RL, Semidey MJ. Diagnosis and treatment of temporomandibular disorders. Am Fam Physician. 2015; 91(6): 378-386.
11. Oleszek-Listopad J, Robak B, Szymańska J. Etiologia i epidemiologia dysfunkcji układu ruchowego narządu żucia. Hygeia Public Health. 2019; 54(2): 92-96.
12. Durham J, Newton-John TR, Zakrzewska JM. Temporomandibular disorders. BMJ. 2015; 350: h1154.
13. Poluha RL, Canales GT, Costa YM i wsp. Temporomandibular joint disc displacement with reduction. A review of mechanisms and clinical presentation. J Appl Oral Sci. 2019; 27: e20180433.
14. Majewski SW, Gnatofi zjologia stomatologiczna. Normy okluzji i funkcje układu stomatognatycznego. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2016: 124.
15. Rady NA, Bahgat MM, Abdel-Hamid AM. Promising minimally invasive treatment modalities for symptomatic temporomandibular joint disc displacement with reduction. A randomized controlled clinical trial. BMC Oral Health. 2022; 22(1): 547.
16. Chruściel-Nogalska M, Polak-Majcher D, Dalewski B i wsp. Przegląd stosowanych szyn zgryzowych w leczeniu zaburzeń czynnościowych układu stomatognatycznego – na podstawie piśmiennictwa. Dental Forum. 2013; 41(2): 63-68.
17. Kostrzewa-Janicka J, Ustalanie leczniczego położenia żuchwy u pacjentów z dysfunkcją stawów skroniowo-żuchwowych. Protet Stomatol. 2015; 65(1): 5-15.
18. Ma Z, Xie Q, Yang C i wsp. Can anterior repositioning splint effectively treat temporomandibular joint disc displacement? Sci Rep. 2019; 9(1): 534.
19. Lazarin Rd, Previdelli IT, Silva Rd i wsp. Correlation of gender and age with magnetic resonance imaging findings in patients with arthrogenic
temporomandibular disorders. A cross-sectional study. Int J Oral Maxillofac Surg. 2016; 45(10): 1222-1228.
20. Wang Q, Jia J, Zhou C i wsp. A bibliometric analysis of research on temporomandibular joint disc displacement from 1992 to 2022. Healthcare (Basel). 2023; 11(14): 2108.
21. Manfredini D. Etiopathogenesis of disk displacement of the temporomandibular joint. A review of the mechanisms. Indian J Dent Res. 2009; 20(2): 212-221.
22. Pihut M, Wiśniewska G, Majewski S. Metoda aktywnej repozycji krążka stawu skroniowo-żuchwowego w przypadkach jego przemieszczenia z zablokowaniem. J Stoma. 2013; 66(5): 650-662.
23. Talmaceanu D, Lenghel LM, Bolog N i wsp. Imaging modalities for temporomandibular joint disorders. An update. Clujul Med. 2018; 91(3): 280-287.
24. Różyło-Kalinowska I, Różyło TK. Współczesna radiologia stomatologiczna. Wyd. 3. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2016: rozdział 39.
25. Ahmad M, Schiffman EL. Temporomandibular joint disorders and orofacial pain. Dent Clin North Am. 2016; 60(1): 105-124.
26. Krohn S, Frahm J, Merboldt KD i wsp. Diagnosis of disk displacement using real-time MRI. Clinical report of two patients. J Prosthet Dent. 2018; 119(2): 206-209.
27. Thapar PR, Nadgere JB, Iyer J i wsp. Diagnostic accuracy of ultrasonography compared with magnetic resonance imaging in diagnosing disc displacement of the temporomandibular joint. A systematic review and meta-analysis. J Prosthet Dent. 2023; S0022-3913(23)00177-4.
28. Byra J, Kulesa-Mrowiecka M, Pihut M. Physiotherapy in hypomobility of temporomandibular joints. Folia Med Cracov. 2020; 60(2): 123-134.
29. Lindfors E, Arima T, Baad-Hansen L i wsp. Jaw exercises in the treatment of temporomandibular disorders – An international modified delphi study. J Oral Facial Pain Headache. 2019; 33(4): 389-398.
30. Pihut ME, Orczykowska M. Zalecenia dla pacjentów leczonych z powodu zaburzeń skroniowo-żuchwowych. Protet Stomatol. 2022; 72(4):375-379.
31. Carlson CR, Bertrand PM, Ehrlich AD i wsp. Physical self-regulation training for the management of temporomandibular disorders. J Orofac Pain. 2001; 15(1): 47-55.
32. Penlington C, Bowes C, Taylor G i wsp. Psychological therapies for temporomandibular disorders (TMDs). Cochrane Database Syst Rev. 2022; 8(8): CD013515.
33. Litt MD, Shafer DM, Kreutzer DL. Brief cognitive-behavioral treatment for TMD pain. Long-term outcomes and moderators of treatment. Pain. 2010; 151(1): 110-116.
34. Hersh EV, Balasubramaniam R, Pinto A. Pharmacologic management of temporomandibular disorders. Oral Maxillofac Surg Clin North Am. 2008; 20(2): 197-210.
35. Kostrzewa-Janicka J, Anulewicz A, Śmiga-Witas A i wsp. Wstępne postępowanie lecznicze w przypadkach występowania zaburzeń czynnościowych w obrębie układu ruchowego narządu żucia. Protet Stomatol. 2011; 61(2): 81-90.