ARTYKUŁ PRZEGLĄDOWY
Wybór metody odbudowy zębów przednich po leczeniu endodontycznym w zależności od stopnia destrukcji tkanek twardych zębów

The choice of methods in restoration of endodontically treated teeth which depends on the degree of tissue demage

Michał Wójtowicz, Krzysztof Gronkiewicz, Agata Wójtowicz

Streszczenie
Spośród licznych metod odbudowy zębów po leczeniu endodontycznym w odcinku przednim wybór optymalnej metody zależy od stopnia destrukcji tkanek twardych zęba, oczekiwanego efektu estetycznego oraz możliwości finansowych pacjenta. Ciągły rozwój nauki w dziedzinie materiałoznawstwa pozwala na osiąganie coraz lepszych wyników leczenia. W artykule opisano podstawowe zasady wyboru odbudowy oraz przedstawiono wady i zalety każdej z nich.

Abstract
The choice of optimal treatment – from a wide range of available methods in restoration of endodontically treated anterior teeth – depends on the degree of tissue damage, the expected cosmetic outcome and the patient’s financial capabilities. The constant development of materials science enables achieving improved treatment outcomes while simultaneously reducing the duration of clinical procedures. This article concerns basic principles of selecting the appropriate restoration method and outlines the advantages and disadvantages of each of them.

Hasła indeksowe: zęby po leczeniu endodontycznym, wkłady kompozytowe wzmacniane włóknem szklanym, wkłady metalowe, długość wkładu, materiały iɸtechniki rekonstrukcji zębów

Key words: endodontically treated teeth, fiber post, cast posts, post lenght, reconstruction materials and techniques

Piśmiennictwo
1. Heydecke G, Peters MC. The restoration of endodontically treated, single-rooted teeth with cast or direct posts and cores: a systematic review. J Prosthet Dent. 2002; 87(4): 380-386.
2. Skupien JA, Sarkis-Onofre R, Cenci MS i wsp. A systematic review of factors associated with the retention of glass fiber posts. Braz Oral Res. 2015; 29: S1806-83242015000100401.
3. Sorensen JA, Martinoff JT. Intracoronal reinforcement and coronal coverage: a study of endodontically treated teeth. J Prosthet Dent. 1984; 51(6): 780-784.
4. Olek T. Prawidłowa odbudowa zęba decyduje o powodzeniu terapii. Stomatologia Po Dyplomie. 2014; 8.
5. Naumann M, Neuhaus KW, Kölpin M i wsp. Why, when, and how general practitioners restore endodontically treated teeth: a representative survey in Germany. Clin Oral Investig. 2016; 20(2): 253-259.
6. Vârlan C, Dimitriu B, Vârlan V i wsp. Current opinions concerning the restoration of endodontically treated teeth: basic principles. J Med Life. 2009; 2(2): 165-172.
7. Allegra Comba, Andrea Baldi,Carlo Massimo Saratti i wsp. Could different direct restoration techniques affect interfacial gap and fracture resistance of endodontically treated anterior teeth? Clin Oral Investig. 2021; 25(10): 5967-5975.
8. Pasławska-Kałuża E, Gronkiewicz K. Przedprotetyczne przygotowanie do leczenia protetycznego w przypadku poddziąsłowych ubytków tkanek twardych zęba w celu uzyskania szerokości biologicznej i efektu obręczy („ferrule effect”). Protet Stomatol. 2023; 73(3): 265-274.
9. Naumann N. Kiedy wskazane są wkłady koronowo-korzeniowe – klasyfikacja i koncepcja terapeutyczna. Quint. 2013; 6: 327-334.
10. Żarow M. Endoprotetyka. Przewodnik dla praktyki, wyd. 2 popr. i uzup. Warszawa: Wyd. Kwintesencja; 2019.
11. Baba NZ, Goodacre CJ, Daher T. Restoration of endodontically treated teeth: the seven keys to success. Gen Dent. 2009; 57(6): 596-603; quiz 604.
12. Biabani-Sarand M, Bahari M, Abed-Kahnamoui M i wsp. Effect of intraradicular reinforcement strategies on the fracture strength of endodontically treated anterior teeth with overflared canals. J Clin Exp Dent. 2022; 14(1): e79-e84.
13. Schwartz RS, Jordan R. Restoration of Endodontically Treated Teeth: The Endodontist’s Perspective, Part 1. Endodontics. Colleagues for Excellence. 2004; Spring/Summer: 1-6.
14. Jurema ALB, Bresciani E, Caneppele TMF. Influence of glass fiber posts on the fracture susceptibility of endodontically treated maxillary anterior teeth with direct veneers: Preliminary results of a randomized clinical trial. J Esthet Restor Dent. 2021; 33(4): 613-620.
15. Matson MR, Lewgoy HR, Barros Filho DA i wsp. Finite element analysis of stress distribution in intact and porcelain veneer restored teeth. Comput Methods Biomech Biomed Engin. 2012; 15(8): 795-800.
16. Akoğlu B, Gemalmaz D. Fracture resistance of ceramic veneers with different preparation designs. J Prosthodont. 2011; 20(5): 380-384.
17. Konopacka A, Woytoń-Górawska H, Nowakowska D. Wybór odbudowy protetycznej zębów po leczeniu endodontycznym w zależności od ilości utraty tkanek własnych zębów – przegląd piśmiennictwa. Protet Stomatol. 2016; 66(6): 445-452.
18. Borczyk D. Odbudowa zębów leczonych endodontycznie. Część I. Zęby przednie. Mag Stomatol. 2006; 16(5): 56-61.
19. Soares PV, Freitas Santos-Filho PC, Marcondes Martins LR i wsp. Influence of restorative technique on the biomechanical behavior of endodontically treated maxillary premolars. Part I: fracture resistance and fracture mode. J Prosthet Dent. 2008; 99(1): 30-37.
20. Shillingburg HT, Hobo S, Whitsett LD i wsp. Preparations for extensively damaged teeth. W: Shillingburg HT, Fundamentals of fixed prosthodontics, wyd. 3. Chicago: Quintessence; 1997, s. 181-209.
21. Dejak B (red.). Kompendium wykonywania uzupełnień protetycznych. Otwock: Med Tour Press International; 2014.
22. Rosen H. Operative procedures on mutilated endodontically treated teeth. J Prosthet Dent. 1961; 11(5): 973-986.
23. Kafalias MC. Abutment preparation in crown and bridge. Aust Dent J. 1969; 14(1): 1-7.
24. Goldrich N. Construction of posts for teeth with existing restorations. J Prosthet Dent. 1970; 23(2): 173-176.
25. Baraban DJ. The restoration of pulpless teeth. Dent Clin North Am. 1967; 11(3): 633-653.
26. Weinberg LA. Atlas of Crown and Bridge Prosthodontics. St. Louis: C.V. Mosby; 1965, s. 1-10.
27. Goodacre CJ, Spolnik KJ. The prosthodontic management of endodontically treated teeth: a literature review. Part III. Tooth preparation considerations. J Prosthodont. 1995; 4(2): 122-128.
28. Lazari PC, de Carvalho MA, Del Bel Cury AA i wsp. Survival of extensively damaged endodontically treated incisors restored with different types of posts-and-core foundation restoration material. J Prosthet Dent. 2018; 119(5): 769-776.
29. Spiechowicz E. Protetyka stomatologiczna. Podręcznik dla studentów, Wyd. 6 uaktual. i rozsz. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2016.
30. Palepwad AB, Kulkarni RS. In vitro fracture resistance of zirconia, glass fiber, and cast metal posts with different lengths. J Indian Prosthodont Soc. 2020; 20(2): 202-207.
31. Jedynak B, Braksator A. Właściwości i zastosowanie lanych wkładów koronowo-korzeniowych na podstawie piśmiennictwa. Protet Stomatol. 2016; 66(5): 367-376.
32. Peters MC, Poort HW, Farah JW i wsp. Stress analysis of a tooth restored with a post and core. J Dent Res. 1983; 62(6): 760-763.
33. Käyser AF, Leempoel PJ, Snoek PA. The metal post and composite core combination. J Oral Rehabil. 1987; 14(1): 3-11.
34. Morgano SM, Brackett SE. Foundation restorations in fixed prosthodontics: current knowledge and future needs. J Prosthet Dent. 1999; 82(6): 643-657.
35. Heydecke G, Butz F, Hussein A i wsp. Fracture strength after dynamic loading of endodontically treated teeth restored with different post-and-core systems. J Prosthet Dent. 2002; 87(4): 438-445.
36. Sidoli GE, King PA, Setchell DJ. An in vitro evaluation of a carbon fiberbased post and core system. J Prosthet Dent. 1997; 78(1): 5-9.
37. Isidor F, Odman P, Brøndum K. Intermittent loading of teeth restored using prefabricated carbon fiber posts. Int J Prosthodont. 1996; 9(2): 131-136.
38. Ramírez-Sebastià A, Bortolotto T, Cattani-Lorente M i wsp. Adhesive restoration of anterior endodontically treated teeth: influence of post length on fracture strength. Clin Oral Investig. 2014; 18(2): 545-554.
39. Cohen S, Blanco L, Berman L. Vertical root fractures: clinical and radiographic diagnosis. J Am Dent Assoc. 2003; 134(4): 434-441.
40. Fuss Z, Lustig J, Katz A i wsp. An evaluation of endodontically treated vertical root fractured teeth: impact of operative procedures. J Endod. 2001; 27(1): 46-48.
41. Morfis AS. Vertical root fractures. Oral Surg Oral Med Oral Pathol. 1990; 69(5): 631-635.