Bekes K, Heinzelmann K, Lettner S, Schaller HG. Clinical Oral Investestigation,  2017, 21:2311-2317

Celem badania była kliniczna ocena skuteczności preparatów zawierających 8% argininy i węglan wapnia (ProArgin™) w zmniejszaniu nadwrażliwości zębów trzonowych dotkniętych hypoplazją siekaczowo-trzonowcową (MIH). Oceny dokonano bezpośrednio po użyciu preparatów, jak i po 8 tygodniach od ich  stosowania. W badaniu założono, że zastosowanie ocenianego preparatu miejscowo w gabinecie w połączeniu z regularnym stosowaniem preparatów przez pacjenta w domu, jest skuteczne w zmniejszeniu nadwrażliwości.

 

Ocenie poddano pastę zalecaną w nadwrażliwości zębów, zawierającą w swoim składzie argininę i węglan wapnia (Elmex Sensitive Professional desensitizing paste, Gaba Niemcy). Ze względów etycznych nie utworzono grupy kontrolnej. Badanie przeprowadzono w Zakładzie Stomatologii Dziecięcej Uniwersytetu w Halle-Wittenberga (Niemcy). Podczas kwalifikowania pacjentów do badania uwzględniono kryteria zaproponowane przez Europejską Akademię Stomatologii Dziecięcej stosowane do diagnozowania MIH. Do badania nie kwalifikowano pacjentów z zębami, w przypadku których zmętnienia miały średnicę poniżej 1 mm. Ostatecznie utworzono grupę złożoną z pacjentów w wieku 6–14 lat z co najmniej jednym zębem trzonowych dotkniętym MIH, który wykazywał wrażliwość na strumień powietrza (wynik 2 lub 3 w Skali Wrażliwości na Zimne Powietrze Schiffa - SCASS). Z badania wykluczono pacjentów:

- z chorobami ogólnoustrojowymi,

- leczonych długotrwale,

- z hipomineralizacją zęba trzonowego z powodu innych schorzeń medycznych niż MIH,

- stosujacyh preparaty na nadwrażliwość zębów w ciągu ostatnich 6 miesięcy,

- leczonych trwale antybiotykami i/lub lekami przeciwzapalnymi,

- z próchnicą i wypełnieniami w zębach badanych,

- z alergią na argininę.

Oceniano nadwrażliwość na strumień powietrza oraz zgłębnikowanie. Ząb poddawano działaniu chłodnego powierza z dmuchawki unitu w ciągu 1 s z odległości 1 cm, kierując strumień prostopadle do powierzchni zgryzowej zęba. Zastosowano skalę SCASS. W trakcie badania sąsiednie zęby osłaniano wałeczkami bawełnianymi lub palcami. Następnie, po upływie 5 minut przystępowano do oceny nadwrażliwości na zgłębnikowanie (dotyk). Powierzchnie zęba dotkniętego MIH sondowano za pomocą zgłębnika  stomatologicznego (ząb zgłębnikowano maksymalnie dwa razy). Badani  oceniali intensywność bólu za pomocą skali Wong Baker Faces Scale (WBFS) (0 = brak bólu i 10 = najsilniejszy ból).  Przed badaniem zalecono dzieciom, by powstrzymały się od wszelkich zabiegów higienicznych w obrębie jamy ustnej, żucia gumy i środków przeciwbólowych przez 8 godzin oraz od jedzenia i picia przez 2 godziny przed wizytą. Badany ząb trzonowy oczyszczono za pomocą wacika, a następnie wcierano pastę Elmex Sensitive Professional zgodnie z instrukcją producenta, używając gumki w kształcie kielicha wypełnionej pastą. Produkt wcierano 2-krotnie w ciągu 3 sekund. Uczestnikom badania zalecono, by w domu szczotkowali zęby używając pasty Elmex Sensitive Professional i  szczoteczki do zębów Elmex Sensitive Professional dwa razy dziennie przez co najmniej 2 minuty, używając objętości pasty równej ziarnu grochu. Zalecono także, aby płukali jamę ustną płynem do płukania ust Elmex Sensitive Professional (20 ml) przez 30 sekund po wyszczotkowaniu zębów. Wszyscy uczestnicy zostali poddani ocenie bezpośrednio po leczeniu oraz po 1, 2, 4 i 8 tygodniach. Badania kontrolne przeprowadzono zgodnie z wcześniej opisaną metodyką. Wszystkie badania przeprowadził jeden stomatolog.

Ostatecznie do badania zakwalifikowano 19 pacjentów (średni wiek 8,2 lat ± 1,9; 45% kobiet) z 56 zębami, wykazującymi wrażliwość, z których czworo dzieci zrezygnowało w trakcie doświadczenia. Nadwrażliwość zębów przed wdrożeniem leczenia na strumień powietrza i zgłębnikowanie wyniosła odpowiednio 2,1 i 2,1. Wtarcie pasty w nadwrażliwe zęby spowodowało istotne zmniejszenie nadwrażliwości (odpowiednio 0,8 i 0,8). Po 8 tygodniach stosowania pasty efekt leczniczy utrzymywał się; nadwrażliwość zębów na powietrze i zgłębnikowanie wyniosła odpowiednio 0,8 i 0,6.

Na podstawie uzyskanych wyników autorzy pracy twierdzą, że miejscowe zastosowanie pasty odczulającej Elmex Sensitive Professional w połączeniu z leczeniem domowym redukuje nadwrażliwość zębów trzonowych dotkniętych hipomineralizacją siekaczowo-trzonowcową. 

dr n. zdr. Włodzimierz Dura
Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej Przedklinicznej
i Endodoncji Przedklinicznej PUM w Szczecinie

Termin hipomineralizacja siekaczowo-trzonowcowa (MIH) wprowadzono w 2001 r. w celu opisania obrazu klinicznego hipomineralizacji szkliwa pochodzenia układowego, dotyczącej jednego lub większej liczby pierwszych stałych zębów trzonowych, często z hipomineralizacją zębów siecznych (1). Częstość występowania tej patologii jest zróżnicowana i waha się od 2 do 40% (2). Klinicznie hipomineralziacja siekaczowo-trzonowcowa ma postać odgraniczonych od zdrowej tkanki zmian, które mogą mieć barwę od białej, poprzez żółtą, po brązową. Przebarwieniom towarzyszy najczęściej odłamywanie się szkliwa. Ponieważ szczotkowanie zębów sprawia ból (często występuje nadwrażliwość zębów), to wskutek zaniedbań w zakresie utrzymania prawidłowej higieny jamy ustnej dochodzi do akumulacji płytki nazębnej i  szybkiego rozwoju próchnicy. Poza wrażliwością na szczotkowanie pacjenci skarżą się również na dolegliwości bólowe związane z przyjmowaniem gorących i zimnych lub słodkich napojów i posiłków. Ból wywołuje też powietrze (3-5). 

Postępowanie uzależnione jest od nasilenia hipomineralizacji trzonowcowo-siekaczowej (4, 5). W przypadku zębów, w których nie doszło do poerupcyjnego odłamania szkliwa, zaleca się intensywne działania profilaktyczne. Działania te polegają na regularnym szczotkowanie zębów w celu eliminacji płytki nazębnej – koniecznie z użyciem miękkiej szczoteczki oraz stosowanie past zawierających w swoim składzie fluor, amorficzny fosforan wapnia oraz fosfopeptyd kazeiny (CPP-ACP), które sprzyjają remineralizacji i znoszą nadwrażliwość zębów. Jeśli chodzi o profilaktykę profesjonalną, to sugeruje się stosowanie żeli i lakierów fluorkowych jak i uszczelnianie bruzd (4, 5).

Prezentowana praca stanowi pierwsze badanie oceniające przydatność preparatów zawierających 8% argininę i węglan wapnia w leczeniu nadwrażliwości zębów dotkniętych MIH. Autorzy badania wykazali, że miejscowe zastosowanie pasty zawierającej argininę jednorazowo w gabinecie stomatologicznym w połączeniu z leczeniem domowym redukuje nadwrażliwość zębów trzonowych dotkniętych hipomineralizacją siekaczowo-trzonowcową.

Z opisu metodyki prezentowanego badania wynika, że pastę Elmex Sensitive Professional wcierano w gabinecie za pomocą gumki, a w domu pacjenci używali tego preparatu, jak typowej pasty podczas codziennego szczotkowania zębów. Nie jest to jednak wyłączny sposób stosowania pasty zawierającej argininę w celu zniesienie nadwrażliwości. Nathoo i wsp. (6) sugeruje, by wcierać pastę opuszką palca, co może z powodzeniem czynić sam pacjent. W badaniu oceniającym skuteczność tego sposobu stwierdzono natychmiastową i znaczną ulgę u ponad 60% cierpiących na nadwrażliwość.

prof. dr hab. n. med. Mariusz Lipski

Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej Przedklinicznej i Endodoncji Przedklinicznej PUM w Szczecinie

 

 

Piśmiennictwo:

1. Weerheijm KL, Jalevik B, Alaluusua S. Molar – incisor hypomineralisation. Caries Res. 2001; 35:390-391.
2. Silva MJ, Scurrah KJ, Craig JM i wsp. Etiology of molar incisor hypomineralization – a systematic review. Community Dent Oral Epidemiol. 2016; 44:342-353.
3. Vieira AR, Kup E. On the etiology of molar-incisor hypomineralization. Caries Res. 2016; 50:166-169.
4. Lygidakis NA. Treatment modalities in children with teeth affected by molar-incisor enamel hypomineralisation (MIH): a systematic review. Eur Arch Paediatr Dent. 2010; 11:65-74.
5. William V, Messer LB, Burrow MF. Molar incisor hypomineralization: review and recommendations for clinical management. Pediatr Dent. 2006; 28:224-232.
6. Nathoo S, Delgado E, Zhang YP i wsp. Comparing the efficacy in providing instant relief of dentin hypersensitivity of a new toothpaste containing 8.0% arginine, calcium carbonate, and 1450 ppm fluoride relative to a benchmark desensitizing toothpaste containing 2% potassium ion and 1450 ppm fluoride, and to a control toothpaste with 1450 ppm fluoride: a three-day clinical study in New Jersey, USA. J Clin Dent. 2009; 20(4):123-130.