MS 2021; 3: 80-82.

Ostatnio słyszałem o szybszym sposobie odbudowy powierzchni żującej zębów bocznych, zapewniającym doskonały efekt estetyczny. Metoda ta nazywana jest techniką stempla okluzyjnego. Czy mógłbym dowiedzieć się jak krok po kroku wykonać tego typu wypełnienie?

Jednym z głównych celów odbudowy zniszczonych procesem próchnicowym tkanek zęba jest przywrócenie kształtu, funkcji oraz prawidłowej okluzji. W przeciwieństwie do wypełnień wykonywanych techniką pośrednią, kiedy to technik w laboratorium jest w stanie odtworzyć prawidłowy kształt anatomiczny oraz może skontrolować poprawność kontaktów okluzyjnych, osiągnięcie podobnych efektów w bezpośredniej metodzie pracy lekarza jest nie lada wyzwaniem. Większość klinicystów stopniowo, przy użyciu cienkich warstw kompozytu kształtuje poszczególne guzki, bruzdy oraz zagłębienia. Technika ta wymaga od operatora dobrej znajomości morfologii z uwzględnieniem zmienności osobniczej, jest czasochłonna, a końcowy efekt nie zawsze jest satysfakcjonujący. Ponadto wypełnienia tworzone tą techniką w większości przypadków wymagają odpowiedniego dopasowania ich w zgryzie, co wraz z ich późniejszym polerowaniem znacząco wydłuża czas pracy. Naprzeciw wyżej wymienionym wyzwaniom wychodzi metoda odbudowy powierzchni żującej zwana techniką stempla okluzyjnego. Celem zabiegu jest wykonanie repliki powierzchni żującej zęba przed przystąpieniem do preparacji ubytku. Wskazaniem do zastosowania tej metody są małe ubytki klasy I oraz II według Blacka, bez naruszonej ciągłości szkliwa. Głębokość ubytku nie ma znaczenia, ponieważ odciśnięcie matrycy wykonuje się na ostatniej warstwie kompozytu (tak zwanej szkliwnej), głębsze warstwy nakłada się warstwowo. Poniżej metoda ta została opisana krok po kroku.

Technika stempla okluzyjnego krok po kroku:

1. Widok zęba przed opracowaniem (ryc. 1a). Izolacja pola zabiegowego przy użyciu koferdamu (na rycinie nie widać założonego koferdamu, gdyż zabieg wykonano na zębie fantomowym na potrzeby publikacji).

2. Oczyszczenie powierzchni żującej za pomocą szczoteczki szczelinowej umieszczonej w kątnicy wolnoobrotowej z użyciem wody destylowanej. Do wykonania tej czynności nie zaleca się stosowania past polerskich, bowiem zawarte w nich drobne ziarenka ścierniwa mogą pozostać w bruzdach i przyczynić się do
zniekształcenia efektu estetycznego (ryc. 1b).



3. Izolacja powierzchni okluzyjnej. Przed wykonaniem repliki należy zaizolować powierzchnię żującą zęba. Ma to zapobiec oderwaniu się fragmentów repliki i pozostaniu ich w zagłębieniach bruzd, co przyczyni się do zniekształcenia anatomii zęba. Izolacja służy również łatwiejszemu usunięciu matrycy z powierzchni zęba. W tym celu należy pokryć powierzchnię okluzyjną wazeliną lub mydłem w płynie przy użyciu microbrusha. W przypadku zastosowania mydła, po jego rozprowadzeniu należy wydmuchać jego resztki zalegające w zagłębieniach bruzd, by zapobiec zniekształceniu matrycy (ryc. 1c).



4. Wykonanie stempla okluzyjnego. Do wykonania matrycy można wykorzystać płynny kompozyt, płynny koferdam, żywicę blokującą. Należy przy tym zwrócić uwagę, że przy twardszych materiałach, takich jak płynny kompozyt, efekt odwzorowania będzie lepszy, bardziej wyraźny, natomiast przy bardziej sprężystych materiałach, takich jak płynny koferdam, odwzorowane pole będzie bardziej rozmyte. Z drugiej jednak strony używanie sztywniejszych materiałów niesie ze sobą ryzyko ich pękania przy odrywaniu ich od powierzchni żującej. Dlatego w przypadku stosowania płynnego kompozytu zaleca się wykonywanie grubszej matrycy. Wykonując stempel okluzyjny, należy zwróć uwagę, by użyty płynny materiał pokrywał poza bruzdami również guzku zęba. Ważne jest także, aby końcówka microbrusha wprowadzanego w płynny materiał nie dotknęła powierzchni żującej zęba, ponieważ spowoduje to zniekształcenie matrycy. Aby temu zapobiec, można spolimeryzować pierwszą warstwę płynnego materiału, następnie przyłożyć microbrush i całość ponownie pokryć płynnym materiałem i spolimeryzować. Stempel powinien być zdejmowany z powierzchni zęba poprzez delikatne podważanie zgłębnikiem (ryc. 1d).



5. Opracowanie ubytku (ryc. 1e), wytrawienie ubytku 37-procentowym kwasem ortofosforowym (ryc. 1f), aplikacja systemu łączącego (ryc. 1g).







6. Wypełnianie ubytku. W przypadku płytszego ubytku jest możliwe wypełnienie go jedną porcją materiału, natomiast w przypadku głębszych ubytków, należy zastosować technikę warstwowej odbudowy. Podczas wypełniania warstwowego należy co jakiś czas kontrolować za pomocą stempla, czy nie umieszczono zbyt dużej ilości kompozytu, który po spolimeryzowaniu uniemożliwi prawidłowe dociśnięcie matrycy do powierzchni żującej zęba. Ostatnią warstwę kompozytu przed polimeryzacją należy zaizolować, czyli pokryć folią spożywczą albo taśmą teflonową. Zapobiegnie to przywarciu stempla do materiału wypełniającego oraz powstawaniu zjawiska inhibicji tlenowej. Stempel należy dociskać pęsetą stomatologiczną, co pozwala uzyskać większą i lepiej rozłożoną siłę, a tym samym bardziej precyzyjne odwzorowanie powierzchni anatomicznej zęba. Po usunięciu stempla oraz taśmy teflonowej lub folii spożywczej należy usunąć nadmiary wydostającego się kompozytu i go spolimeryzować (ryc. 1h-j).







7. Wypolerowanie wypełnienia. Brzegi wypełnienia należy wygładzić gumkami polerskimi, natomiast całe wypełnienie należy wypolerować szczoteczkami astrobrush. Należy unikać polerowania powierzchni wypełnienia gumkami polerskimi, które są zbyt abrazyjne i, usuwając materiał, mogą zniekształcić wypełnienie i zniweczyć całą włożoną pracę (ryc. 1k – widok przed polerowaniem, ryc. 1l - widok po polerowaniu).





Technika stempla okluzyjnego jest prostą i szybką metodą. Czas potrzebny na odbudowę utraconych tkanek zęba, na korektę w zgryzie i końcowe polerowanie został znacząco skrócony. Dokładność odwzorowania powierzchni anatomicznej zęba jest znacznie wyższa niż w przypadku metody konwencjonalnej. Dzięki tej technice zmniejsza się stopień porowatości ostatecznej odbudowy. Również ingerencja tlenu w proces polimeryzacji ostatniej warstwy kompozytu jest minimalna. Niestety wąski zakres wskazań ogranicza możliwość stosowania tej metody.

PIŚMIENNICTWO

1. Zdebski K, Kowalczyk D, Derbiszewski R i wsp. Odbudowa estetyczna powierzchni żującej metodą stempla okluzyjnego. Mag Stomatol. 2017; 10: 28-34.
2. Ionaş M, Dăncilă Occlusal surface achieved using the stamp technique. Acta Med Transilv. 2020; 25(3): 65-68.
3. Tambake NJ, Tambake S, Gandhi N i wsp. Stamp technique – new perspective of aesthetic dentistry: a case report. IOSR-JDMS. 2017; 16: 49-51.