Aspiracja ciała obcego jest najczęstszą przyczyną nagłych zaburzeń oddechowych w gabinetach stomatologicznych.

Wynika to z niewielkich rozmiarów narzędzi i materiałów stosowanych do zabiegów stomatologicznych. Postępowanie w przypadku tego powikłania zależy od umiejscowienia ciała obcego w przewodzie pokarmowym lub układzie oddechowym. Najczęściej wpada ono do prawego oskrzela, ze względu na jego większą średnicę i bardziej pionowy przebieg w porównaniu z oskrzelem lewym. U 50% pacjentów, którzy zaaspirowali ciało obce do układu oddechowego, i ponad 90% pacjentów, u których doszło do jego połknięcia, objawy właściwie nie występują.

Aspiracja ciała obcego podczas leczenia stomatologicznego w znieczuleniu ogólnym zdarza się rzadko. Powikłanie to stwierdzano częściej u pacjentów w fazie wybudzania ze znieczulenia. Nie odnotowano natomiast przypadków aspiracji podczas zabiegów stomatologicznych w trakcie fazy kondukcyjnej znieczulenia ogólnego, ponieważ nie występują wtedy odruchy mimowolne. Aspiracja jest wówczas mało prawdopodobna, ponieważ utrudniają ją fizyczne bariery, takie jak język, chusta chirurgiczna czy rurka intubacyjna.

W opisywanym przez autorów przypadku 36-letni mężczyzna zgłosił się na oddział stomatologiczny miejscowego szpitala w celu kompleksowego leczenia. Pacjent cierpiał na chorobę Wilsona, charakteryzującą się zaburzeniem metabolizmu miedzi. Występowało u niego również upośledzenie umysłowe (w stopniu umożliwiającym komunikację), które pogłębiało lęk przed leczeniem stomatologicznym. Pacjent raz dziennie przyjmował Altamin oraz leki przeciwdrgawkowe.

W badaniu wewnątrzustnym stwierdzono uogólnione zapalenie dziąseł i liczne ogniska próchnicy. Pacjent wymagał leczenia chirurgicznego, periodontologicznego oraz protetycznego. Leczenie stomatologiczne zaplanowano na dwie wizyty, w czasie których zostały wykonane zabiegi w znieczuleniu ogólnym. Przed wizytami wykonano badania krwi, zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej, oceniono ryzyko znieczulenia ogólnego i uzyskano pisemną zgodę pacjenta oraz jego opiekuna.

Podczas pierwszej wizyty wykonano skaling, odbudowę kompozytową zęba 12 oraz oszlifowano zęby 16 i 37 pod złote korony protetyczne. Podczas drugiej wizyty wykonano pięć koron protetycznych 16, 24, 26, 27 i 37 oraz usunięto ząb 18. W czasie przymiarki korona zęba 37 wypadła z dłoni lekarza. Nie odnaleziono jej w jamie ustnej pacjenta ani na sali operacyjnej. Po dokładnym sprawdzeniu okazało się, że znajdowała się w okolicy balonu rurki intubacyjnej. Usunięto ją przy użyciu wideolaryngoskopu i kleszczyków. W celu uniknięcia kolejnej aspiracji w jamie ustnej pacjenta umieszczono tampony z gazy związane nicią dentystyczną.

Podczas leczenia stomatologicznego w znieczuleniu ogólnym do jamy ustnej wprowadza się różne przedmioty i materiały stomatologiczne. Aspiracja ciała obcego może skutkować rozwojem zapalenia płuc. Aby jej zapobiec, podczas leczenia protetycznego i endodontycznego należy stosować koferdam, a do leczenia chirurgicznego i protetycznego tamponadę gardła. Ponieważ u opisanego pacjenta język był powiększony, podjęto decyzję o chwilowym usunięciu gazy, aby dokonać korekty korony zęba. W znieczuleniu ogólnym nie występują odruchy mimowolne i dlatego gdy korona wypadła z dłoni lekarza, oczekiwano, że będzie znajdować się na języku. Przemieściła się ona jednak do przestrzeni między gałęzią żuchwy a nasadą języka. W trakcie poszukiwania korony chirurg przesunął język pacjenta, co spowodowało przemieszczenie korony aż do krtani.

Gdy ciało obce wpadnie do jamy ustnej pacjenta, istotne jest, aby zapobiec jego przedostaniu się do krtani. W celu uniknięcia tego powikłania należy podczas wykonywania procedur stomatologicznych (np. w czasie przymierzania korony protetycznej) w znieczuleniu ogólnym stosować tamponadę z gazy. Gaza powinna być przewiązana typowymi czarnymi nićmi lub nicią dentystyczną, tak by łatwo było usunąć ją z jamy ustnej.

W przypadku dużej nasady języka i słabej widoczności bardzo przydatny podczas usuwania ciał obcych jest laryngoskop połączony z kamerą. Natomiast aby zapobiec kontaktowi krwi, śliny i ropy z drogami oddechowymi, należy w trakcie zabiegu stosować wilgotną gazę, którą zaleca się często wymieniać, oraz używać ssaka do ewakuacji płynów.