MS 2022; 9: 84-85.
Badanie rezonansem magnetycznym głowy i szyi w trakcie leczenia ortodontycznego
Ewa Węgrodzka
Ortodoncja Fudalej, Warszawa
Jak ustrzec się przed roszczeniami pacjentów ortodontycznych, którzy wymagają badania rezonansem magnetycznym głowy i szyi w trakcie leczenia ortodontycznego?
Kilka lat temu ukazał się wspólny komunikat Polskiego Towarzystwa Ortodontycznego (PTO), Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego (PTS) oraz Polskiego Lekarskiego Towarzystwa Radiologicznego (PLTR), zawierający wskazówki na temat postępowania w przypadku, gdy u pacjenta leczonego ortodontycznie aparatem stałym należy wykonać badanie rezonansem magnetycznym (magnetic resonance – MR) głowy.
Po pierwsze, wbrew obawom wielu lekarzy, metalowe elementy aparatu (tj. posiadające właściwości ferromagnetyczne) nieznacznie ogrzewają się w polu magnetycznym – przeciętnie poniżej 1°C. Po drugie, przesuwanie się elementów metalowych aparatu ortodontycznego względem siebie w trakcie badania jest minimalne i nie stanowi zagrożenia dla pacjenta oraz dla aparatu. Niektórzy lekarze obawiają się, że metalowy aparat może odkleić się w czasie przebywania pacjenta w polu magnetycznym. Obawa ta jest bezpodstawna, gdyż siły generowane przez pole magnetyczne są znacznie mniejsze niż siły niezbędne do odklejenia zamka ortodontycznego.
Pozostaje problem pojawiania się artefaktów wywołanych obecnością metalowych elementów aparatów stałych oraz łuków retencyjnych. Artefakty mogą pojawić się w rejonie żuchwy, podniebienia twardego, podstawy języka, nosogardła, a w przypadku niektórych aparatów także w mózgu, okolicy siodła tureckiego i gałek ocznych.
Wspomniane wcześniej zalecenia PTO/PTS/PLTR wskazują, że ilość i zasięg artefaktów można zredukować przez:
W przypadku podejrzenia konieczności wykonania w przyszłości badania MR głowy i szyi, należy zaproponować pacjentowi odroczenie leczenia ortodontycznego do czasu wykonania niezbędnej diagnostyki lub zastosowanie aparatów ortodontycznych niezawierających stopów stali o właściwościach ferromagnetycznych. W trakcie aktywnego leczenia ortodontycznego można wykorzystać alignery – przezierne, wyjmowane nakładki na zęby, lub aparaty stałe ceramiczne bądź tytanowe. Jako retencję można stosować dowolne aparaty wyjmowane, ale w przypadku łuków retencyjnych montowanych na stałe wskazane jest zastosowanie łuków z włókna szklanego lub tytanowych, mimo iż zazwyczaj są droższe niż klasyczne łuki stalowe.
Jeśli w trakcie leczenia ortodontycznego pojawi się nieprzewidziana konieczność zdjęcia metalowego aparatu stałego lub łuków retencyjnych, to należy rozważyć następujące kwestie:
Coraz częściej pacjenci zgłaszają się z prośbą o przygotowanie zaświadczenia, że mogą mieć wykonane badanie MR. Metalowe elementy aparatów stałych i łuki retencyjne nie wpływają na wyniki badania wykonywanego w obrębie innych obszarów ciała niż głowa i szyja.
W przypadku badania MR głowy lub szyi warto mieć przygotowany zestaw dokumentów dla pacjenta:
Na koniec należy podkreślić, że każdy lekarz zlecający badanie MR powinien mieć świadomość, że jeśli sam nie ma odpowiednich kwalifi kacji do interpretacji obrazu MR, to powinien zlecić specjaliście wykonanie opisu badania. To ważne, gdyż na obrazie MR głowy widać różnorodne struktury i można wykryć różne schorzenia, w tym m.in. urazy mózgu i czaszki po wypadkach, nowotwory, chorobę Alzheimera, guzy rdzenia kręgowego, stwardnienie rozsiane, choroby oczodołów, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, schorzenia przysadki mózgowej. W przypadku wątpliwości w kwestii występowania objawów wyżej wymienionych chorób warto skierować pacjenta na konsultację do specjalisty z danej dziedziny (neurologa, endokrynologa).
Piśmiennictwo
Ewa Węgrodzka
Ortodoncja Fudalej, Warszawa
Jak ustrzec się przed roszczeniami pacjentów ortodontycznych, którzy wymagają badania rezonansem magnetycznym głowy i szyi w trakcie leczenia ortodontycznego?
Kilka lat temu ukazał się wspólny komunikat Polskiego Towarzystwa Ortodontycznego (PTO), Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego (PTS) oraz Polskiego Lekarskiego Towarzystwa Radiologicznego (PLTR), zawierający wskazówki na temat postępowania w przypadku, gdy u pacjenta leczonego ortodontycznie aparatem stałym należy wykonać badanie rezonansem magnetycznym (magnetic resonance – MR) głowy.
Po pierwsze, wbrew obawom wielu lekarzy, metalowe elementy aparatu (tj. posiadające właściwości ferromagnetyczne) nieznacznie ogrzewają się w polu magnetycznym – przeciętnie poniżej 1°C. Po drugie, przesuwanie się elementów metalowych aparatu ortodontycznego względem siebie w trakcie badania jest minimalne i nie stanowi zagrożenia dla pacjenta oraz dla aparatu. Niektórzy lekarze obawiają się, że metalowy aparat może odkleić się w czasie przebywania pacjenta w polu magnetycznym. Obawa ta jest bezpodstawna, gdyż siły generowane przez pole magnetyczne są znacznie mniejsze niż siły niezbędne do odklejenia zamka ortodontycznego.
Pozostaje problem pojawiania się artefaktów wywołanych obecnością metalowych elementów aparatów stałych oraz łuków retencyjnych. Artefakty mogą pojawić się w rejonie żuchwy, podniebienia twardego, podstawy języka, nosogardła, a w przypadku niektórych aparatów także w mózgu, okolicy siodła tureckiego i gałek ocznych.
Wspomniane wcześniej zalecenia PTO/PTS/PLTR wskazują, że ilość i zasięg artefaktów można zredukować przez:
- zastosowanie innej płaszczyzny skanowania,
- zastosowanie innych technik akwizycji obrazu (np.FSE, turbo, rozszerzenie pasma),
- unikanie sekwencji gradientowych i FAT-SAT.
W przypadku podejrzenia konieczności wykonania w przyszłości badania MR głowy i szyi, należy zaproponować pacjentowi odroczenie leczenia ortodontycznego do czasu wykonania niezbędnej diagnostyki lub zastosowanie aparatów ortodontycznych niezawierających stopów stali o właściwościach ferromagnetycznych. W trakcie aktywnego leczenia ortodontycznego można wykorzystać alignery – przezierne, wyjmowane nakładki na zęby, lub aparaty stałe ceramiczne bądź tytanowe. Jako retencję można stosować dowolne aparaty wyjmowane, ale w przypadku łuków retencyjnych montowanych na stałe wskazane jest zastosowanie łuków z włókna szklanego lub tytanowych, mimo iż zazwyczaj są droższe niż klasyczne łuki stalowe.
Jeśli w trakcie leczenia ortodontycznego pojawi się nieprzewidziana konieczność zdjęcia metalowego aparatu stałego lub łuków retencyjnych, to należy rozważyć następujące kwestie:
- jak pilne jest wykonanie badania,
- na jakim etapie leczenia jesteśmy,
- czy leczenie można dokończyć za pomocą alignerów.
Coraz częściej pacjenci zgłaszają się z prośbą o przygotowanie zaświadczenia, że mogą mieć wykonane badanie MR. Metalowe elementy aparatów stałych i łuki retencyjne nie wpływają na wyniki badania wykonywanego w obrębie innych obszarów ciała niż głowa i szyja.
W przypadku badania MR głowy lub szyi warto mieć przygotowany zestaw dokumentów dla pacjenta:
- informację o tym, jakie elementy metalowe stałe są zamontowane w jamie ustnej,
- specyfikację materiału, z którego wykonane są elementy metalowe – taki dokument można uzyskać od producenta lub znaleźć w katalogu jego produktów,
- komunikat PTO/PTS/PLTR z zaleceniami postępowania w przypadku wykonania badania MR u pacjentów leczonych ortodontycznie.
Na koniec należy podkreślić, że każdy lekarz zlecający badanie MR powinien mieć świadomość, że jeśli sam nie ma odpowiednich kwalifi kacji do interpretacji obrazu MR, to powinien zlecić specjaliście wykonanie opisu badania. To ważne, gdyż na obrazie MR głowy widać różnorodne struktury i można wykryć różne schorzenia, w tym m.in. urazy mózgu i czaszki po wypadkach, nowotwory, chorobę Alzheimera, guzy rdzenia kręgowego, stwardnienie rozsiane, choroby oczodołów, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, schorzenia przysadki mózgowej. W przypadku wątpliwości w kwestii występowania objawów wyżej wymienionych chorób warto skierować pacjenta na konsultację do specjalisty z danej dziedziny (neurologa, endokrynologa).
Piśmiennictwo
- Dobai A, Dembrovszky F, Vízkelety T i wsp. MRI compatibility of orthodontic brackets and wires: systematic review article. BMC Oral Health. 2022; 22(1): 298-238.
- Badanie rezonansu magnetycznego u pacjentów ortodontycznych. Wspólne stanowisko Polskiego Towarzystwa Ortodontycznego (PTO), Polskiego Lekarskiego Towarzystwa Radiologicznego (PLTR) i Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego (PTS). Online: https://pltr.pl/wp-content/uploads/2019/12/Wytyczne.pdf [dostęp: 12.08.2022].
- Görgülü S, Ayyildiz S, Kamburoglu K i wsp. Effect of orthodontic brackets and different wires on radiofrequency heating and magnetic field interactions during 3-T MRI. Dentomaxillofac Radiol. 2014; 43(2): 20130356.
- Ozawa E, Honda E-I, Nunthayanon Parakonthun K i wsp. Influence of orthodontic appliance-derived artifacts on 3-T MRI movies. Prog Orthod. 2018; 19(1): 7.
m
