Strach jest jedną z podstawowych emocji u każdego człowieka. Jego funkcją jest ostrzeganie i chronienie nas przed niebezpieczeństwem. Mimo, że to trudna emocja daje nam ważne informacje o nas samych oraz o otaczającym nas świecie, uruchamia również mechanizm walcz-uciekaj. Problem zaczyna się wtedy, gdy strach przeradza się w lęk i próbuje ograniczać nas w funkcjonowaniu.

            Główna różnica między tymi stanami polega na tym, że strach posiada źródło, a gdy je wyeliminujemy, emocja opada. Lęk może być długotrwały i nie posiadać żadnego racjonalnego i uświadomionego obiektu. A gdy jest chroniczny, może przerodzić się w fobię.

            Dentofobia, czyli lęk przed wizytą u dentysty jest przypadłością powszechną zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Szacuje się, że około 46% Polaków cierpi na to zaburzenie i aż 36% całej populacji (1). Chociaż dziedzina stomatologii rozwija się również w obszarze komfortu dla pacjenta, a technologia umożliwia mniej bolesne i efektywne leczenie, wiele osób wciąż doświadcza lęku przed lekarzem stomatologiem.

            Coriat dentofobię zdefiniował jako nadmierny strach przed czymkolwiek, co jest robione z zębami. To skutkuje tym, że jakikolwiek zabieg stomatologiczny, bez względu na to, jak drobny (nawet profilaktyka stomatologiczna), wywołuje silny, nieadekwatny lęk (2). Dentofobia zalicza się do lęku wyprzedzającego, co oznacza, że osoba obawia się własnych przewidywań sytuacji, które jeszcze nie nastały.

            Jak wskazują badania, już w okresie wczesnego dzieciństwa mali pacjenci wykazują objawy dentofobii. Częstymi przyczynami są: wcześniejszy brak adaptacji w gabinecie stomatologicznym, bolesne zabiegi lub wykonywanie czynności stomatologicznych wbrew dziecku i przy jego sprzeciwie (3). Inną przyczyną może być ogólna skłonność do katastroficznych wyobrażeń miejsc i sytuacji, których nie znamy.

            Do głównych objawów dentofobii należą:

• zwiększona potliwość,
• przyspieszone tętno,
• kołatanie serca,
• drżenie,
• mdłości,
• problemy z oddychaniem,
• napady paniki,
• płacz,
• natarczywe katastroficzne myśli,
• unikanie leczenia stomatologicznego, co może prowadzić do pogorszenia się stanu zdrowia zębów i dziąseł.

Leczenie dentofobii nie jest łatwe. Jak w przypadku każdego zaburzenia lękowego wskazana jest konsultacja z lekarzem psychiatrą, jak również podjęcie terapii. Ponadto warto zastosować kilka strategii, które mogą pomóc i ułatwić najmłodszym pacjentom wizytę w gabinecie stomatologicznym:

1. Adaptacja – warto, aby przed pierwszą konsultacją stomatologiczną, dziecko odbyło wizytę adaptacyjną w gabinecie. Zadać pytania, obejrzeć sprzęt i poczuć się komfortowo. Byłoby dobrze, gdyby po takiej wizycie mały pacjent został obdarowany niewielkim prezentem w postaci np. naklejki. Jeśli dziecko potrzebuje więcej czasu na zaaklimatyzowanie się w nowym miejscu, takie spotkania adaptacyjne można powtórzyć i zacząć od krótkich, niebolesnych wizyt jak np. lakowanie ząbków.
2. Odrobina magii – warto porozmawiać ze stomatologiem, czy jest możliwość, aby pierwsza wizyta przebiegła w klimacie zabawy i magii. Przed wizytą można popuszczać bańki mydlane, czy w trakcie lakowania zapytać dziecko, jaki rysunek życzy sobie, żeby namalować mu na ząbkach. Można również wykorzystać postać Wróżki Zembuszki, która zapisuje wszystkie wizyty dzieci u dentysy. W domu również można wykorzystać element magii i wyobraźni. Po wizycie adaptacyjnej rodzic, albo opiekun może zainicjować zabawę w dentystę np. lepiąc z ciastoliny zęby.
3. Rozmowa ze stomatologiem – przed wybraniem odpowiedniego stomatologa dla dziecka, warto umówić się najpierw na rozmowę i szczerze opowiedzieć o swoich obawach. Nowoczesna stomatologia dysponuje wieloma technikami, które mogą poprawić komfort wizyty. Warto wybrać w porozumieniu z lekarzem sposób leczenia przed właściwą wizytą dziecka w gabinecie.
4. Techniki relaksacyjne – przed wizytą u dentysty, możemy wprowadzić ćwiczenia oddechowe, medytację (dla dorosłych) czy techniki wizualizacji. Wszystko co może obniżyć poziom stresu i napięcia.
5. Książeczki edukacyjne – na rynku wydawniczym jest coraz więcej pozycji dla dzieci, które dotyczą pierwszej wizyty u dentysty. Warto już w domu przygotować dziecko na odwiedziny w gabinecie stomatologicznym w sposób pozytywny i pozbawiony lęku. Można wykorzystać do tego postacie z bajek, które wprowadzają dziecko do świata stomatologii w sposób wesoły i pozbawiony trudnych emocji.
6. Pluszowy przyjaciel – dziecko może zabrać ze sobą do specjalisty swojego ulubionego pluszowego przyjaciela, który w trudnych chwilach wesprze go swoją obecnością i potrzyma go za rękę.
7. Wyjście na ekspozycje, małymi kroczkami – jeśli dziecko lub dorosły doświadcza dentofobii dobrą metodą wprowadzającą może być zasada małych kroków. Powolne oswajanie się z trudną sytuacją. Warto zacząć od konsultacji, które nie wiążą się z leczeniem, a następnie stopniowo zwiększać częstotliwość i trudność zabiegów. W wyjątkowo trudnych przypadkach zaleca się też korzystać z pomocy psychoterapeuty, który pomoże nam przepracować trudne emocje po wizycie.

 

Leczenie stomatologiczne jest bardzo ważne dla naszego zdrowia, samopoczucia oraz związanej z nim samooceny. Uśmiech jest naszą wizytówką i powinniśmy czuć się z nim komfortowo. Dlatego tak ważne jest, aby regularnie korzystać z usług stomatologa i już od najmłodszych lat edukować dziecko w tym obszarze. Starać się, żeby wizyta w gabinecie stomatologicznym już od pierwszego spotkania ze stomatologiem była przyjazna i niosła spokój. Jeśli sami odczuwamy lęk, dopilnujmy, żeby nie przenosić go na dziecko, nie straszyć i nie demonizować dentysty. Dzieci posiadają bardzo duże kompetencje adaptacyjne, pozwólmy im we własnym tempie doświadczać i definiować świat, który ich otacza.